Op zoek naar de wind

Het sterkste wapen van de sociale beweging in Oaxaca is protest in de vorm van wegblokkades. De plaatselijke kranten staan er dagelijks vol van. Het zou een rubriek op zichzelf kunnen zijn, naast het politieke nieuws.

Na vijf dagen Oaxaca sluiten we ons bezoek af met een concert van de legendarische Mexicaanse rockband Café Tacuba, een van mijn favorieten. Ik had me geen beter afscheid kunnen wensen. We waren uitgenodigd door Anne en Frank, bij wie we in San Luis Beltrán even buiten Oaxaca gelogeerd hadden. Ik was jaloers op hun kinderen want ik had vroeger een hekel aan naar school gaan. In Oaxaca met zijn 3 uur les per dag, ga je zonder mokken, maar het kan ook je ouders tot wanhoop drijven. Lees er meer over in het blog van Ellen en bekijk de video over onderwijs in Oaxaca.

In San Luis Beltrán is ook CAMPO gevestigd, een organisatie die samenwerkt met de inheemse bevolking en die werkt aan het stimuleren van een schoner milieu en betere levensomstandigheden. Op het eerste gezicht een saaie NGO, maar niets is minder waar. CAMPO is een interessante organisatie die erg gerespecteerd wordt door de sociale beweging in de regio en de omliggende gemeenschappen. Ook de meest radicale en autonome groepen ontvangen steun van CAMPO. Bekijk de video en lees het artikel over CAMPO.

Oaxaca is niet alleen de stad met de meeste wasserettes per capita, maar ook het toneel van veel acties en ontmoetingspunt voor veel bewegingen. Het burgerprotest van 2006 zit nog fris in ieders geheugen. In Oaxaca houdt de sociale beweging voortdurend bijeenkomsten en discussies om hun strategie ten aanzien van de politieke omstandigheden aan te passen. Op zijn beurt probeert de gouverneur, die in 2006 als gevolg van de volksopstand bijna werd afgezet, een beeld van overwinning en saamhorigheid onder de Oaxaceños te creëeren. Ondertussen groeit de armoede en onderdrukking in de gemeenschappen.

Onze vriend Ruben Valencia van Vocal en La Casota legt uit dat er op dit moment binnen de sociale beweging de discussie gaande is over welk ontwikkelingsmodel ze naar voren zullen brengen: een ontwikkeling afhankelijk van de staat en de multinationals,van ontwikkelingssamenwerkingsamenwerking met Europa? Volgens Ruben moet de sociale beweging duidelijk bedenken wat ze wil en welke alternatieven ze kan bieden. Want je kunt de straat wel opgaan, maar waarvoor en waarom?

Op dit moment voert de sociale beweging niet alleen een politieke strijd, maar zet zich ook in voor het recht op grond, het hervinden van de waarde van de eigen cultuur, voedselsoevereiniteit en het behoud van het milieu. Het concept “het goede leven” is een idee dat sterk leeft in Oaxaca. Dit doet me denken aan het “buen vivir” wat voor de inheemse bevolking van de Andes ook heel belangrijk is. Zij strijden voor het herwinnen van dat wat hen decennia lang is afgenomen. Een realistisch alternatief voor het kapitalisme.

Ons verblijf in Oaxaca was kort maar krachtig. We doorkruisten de stad in trage bussen, militante tuk-tuks, en werde gevoerd door sympathieke taxichauffeurs (iets ondenkbaars in Amsterdam) die je tijdens de rit al hun familiefoto’s laten zien en je uitnodigen om bij hen thuis langs te komen.

Ik had me voorgenomen Mexico niet te verlaten zonder naar een Lucha Libre gevecht te gaan. De gemaskerde vechtersbazen zijn de helden van het populairste sportspektakel van Mexico. Mexicanen kunnen uren over hun idolen praten. Een theatrale mythe die iedereen fascineert, ook mij. Tot mijn verbazing hing onze buurt vol met een affiches waarop de Heilige Maagd iedereen uitnodigde om de lucha in het nabijgelegen dorp te bezoeken. Nadat we een tijdje op een zandweg hadden rondgereden vonden we het braakliggende landje wat als toneel voor de ring diende. Drie uur na de aangekondigde tijd, en met minder dan 20 man publiek begon de vertoning. Het publiek bestond uit kinderen en lokale zuiplappen.

Eindelijk betraden de eerste luchadores de ring en tot mijn verbazing waren het dames. Zodra het gevecht begon, begonnen de zatlappen allerlei beledigingen te roepen: “Schatje, kun je niet vechten zoals je gisteravond met mij in bed hebt gedaan?” Naarmate de tijd vorderde werden de beledigingen agressiever en sexsistischer. Als de mannelijke luchadores in de ring verschijnen wordt de strijd met het publiek grimmiger en worden ze constant voor PUTOS (populair Mexicaans scheldwoord voor gays) uitgemaakt. De dikke vechtersbazen in hun strakke pakjes, waarschijnlijk de plaatselijke buschauffeurs, verliezen al gauw de verbale strijd met het publiek. De scheidsrechter probeert de orde te bewaren maar kan er ook niet tegenop en wordt uitgemaakt voor slappe transsexueel.

Het gevecht ontaardt in een geschreeuw van beledigingen, de vermoeide vechters hebben al hun glamour verloren en bieden geen verweer meer. De vrouwen en kinderen vermaken zich met het uitschelden van de luchadores. Moe van het gescheld en niet erg onder de indruk van de vechtkunstenaars, verlaten we het toneel terwijl we ons afvragen of dit nou lucha libre is of slechts een slappe lokale versie ervan. Een goede les in Mexicaans machismo en ongegeneerde homofobia was het zeker. Of zoals ze in Mexico zeggen: tuvimos que resistir a huevo.

Na uren berg op, berg af bereiken we onze bestemming Juchitan, helemaal beneden, aan de kust gelegen. Het weer is tropisch, maar belangrijker nog, het waait. De toppen van de palmen bewegen wild heen en weer. En voor die wind waren we nou net naar Juchitan in de Istmo van Oaxaca gekomen.

Pablo Eppelin

www.laruta.nu