Sumak Kawsay

‘Ontwikkeling’, ik heb nooit van dat woord gehouden. Ik zou artikels kunnen volschrijven met wat er allemaal verkeerd is aan het hele concept, maar het gaat nu niet om wat ik vind. Het gaat om wat de mensen hier vinden, de ‘lijdende voorwerpen’ van het hele proces, zeg maar. De reacties van de inheemse gemeenschappen hier zijn hard en onverwacht. Ze hebben genoeg van NGO’s die wel even komen vertellen hoe het moet, van de overheid die weer eens een project komt implementeren zonder hen bij het proces te betrekken. Natuurlijk, ook de mensen hier willen verbetering. Maar wel verbetering naar hun eigen normen, op hun eigen voorwaarden, en op hun manier. Met andere woorden: ze willen het zelf doen. Zij hebben zo hun eigen visie op de ideale samenleving, en die verschilt op een paar fundamentele punten van ons westerse idee. Men heeft genoeg van ‘ontwikkeling’, tijd voor Sumak Kawsay!

Sumak Kawsay wordt naar het Spaans vertaald als ‘Buen Vivir’, ofwel ‘Goed Leven’. Ten onrechte, zo beweren Zij Die Het Kunnen Weten. ‘Goed Leven’ in het Kichwa of Quechua zou ‘Alli Kawsay’ zijn. Sumak Kawsay gaat verder dan dat, het betekent ‘Voluit Leven’, of ‘Leven in de diepte’. Voluit Leven heeft weinig of niks te maken met het verwerven van geld of status. Het sleutelwoord hier is harmonie. Om Sumak Kawsay te bereiken, moet die harmonie bestaan op vier punten:

- Harmonie met zichzelf, met andere woorden het gaat hier het vormgeven van de identiteit van een volk door de identiteit van individuen.

- Harmonie met de colectiviteit. Dit zorgt ervoor dat men vredig in de eigen gemeenschap kan leven. Die ‘gemeenschap’ gaat van het dorp, het volk, tot het land en zelfs de internationale gemeenschap.

- Harmonie met de natuur. Het wordt tijd, zo zeggen de ancestrale volkeren hier, dat de natuur niet meer als een object wordt gezien, maar als een subject. Wij kunnen niet zonder de natuur. De samenhang tussen de achteruitgang van onze eigen waarden en de achteruitgang van het milieu is duidelijk. Tijd voor verandering. De indigena’s hebben doorheen hun geschiedenis steeds een belangrijke rol toebedeeld aan de Pacha Mama. Nu willen ze die visie gereflecteerd zien in de politiek en de programma’s die betrekking hebben op hun leven en hun land.

- De laatste vorm van harmonie heeft betrekking op de relatie van de mens met het universum, de kosmovisie.

Terwijl regeringen over wetten debateren die de ‘consulta previa’ (het raadplegen van volkeren vooraleer projecten uit te voeren die een effect zouden kunnen hebben op hun levens) moeten institutionaliseren, zijn de inheemse volkeren al veel verder: zij willen zelf controle hebben over hun eigen leven en hun eigen toekomst. Niet meer de overheid die komt vragen of het okee is, maar zij die zelf de overheid vertellen hoe het moet gebeuren. Zo ver zijn we helaas nog lang niet. De weg is nog lang, maar de inheemse beweging is sterk en trots. We gaan met z’n allen de goede kant op, en dat is al heel wat.