Na 80 dagen protest tekenen Amazonevolkeren in Lima voorakkoord voor interculturele dialoog

Hier in Peru gingen de leiders en moeders van de verschillende inheemse volkeren, die al meer dan twee maanden een vreedzaam protest voeren vanuit de inheemse gemeenschap Saramurillo aan de Marañon rivier, niet zo gek ver: vorige week, na 75 dagen protest, trok een delegatie van meer dan 100 leiders en moeders naar de hoofdstad.

Of toch ver genoeg, want zo ver en ontoegankelijk de Amazone is voor beleidsmakers en publieke opinie in Lima, zo ver ligt de wereld van de grootstad van de inheemse leefwereld. 

Sandalen

Voor vele van de Kichwa, Urarinas en Kukama moeders en vaders is het de eerste keer naar Lima en voor sommigen moeten nog snel sandalen gekocht worden, zodat ze niet blootsvoets door de straten van de hoofdstad zouden lopen. 

De delegatie is vastberaden, en dit ondanks de bedreigingen en intimidaties vanuit verschillende hoeken: de handelaars die hun waren niet meer tot in Iquitos krijgen, de regionale regering die eigen economische en politieke belangen heeft, groepen in Iquitos die de prijzen van de veelal ingevoerde levensmiddelen voelen stijgen etc. 

Ik begeleid hen bij het vertrek, maar ga dit keer niet mee. Ook ik ontvang immers bedreigingen en beslis in Iquitos te blijven. In Peru leeft een sterk afkeurende mening over buitenlanders, NGOS’s en manipulatie. Het hele discours klinkt nogal bevoogdend: alsof de inheemse leiders niet zelf kunnen lezen, denken en beslissen.

Mislukkingen

Directe aanleiding voor de reis is een zoveelste mislukte poging van de regering om een waardige dialoog op te starten:  terwijl Petroperu, staatsbedrijf verantwoordelijk voor de niet meer bij te houden olielekken van de oude pijplijn (met twee nieuwe voorvallen deze week ) zich in crisissituatie verklaart (de lekken zijn er door sabotage van derden, beweert Petroperu), en terwijl de wereld op zijn kop staat door de Trump-verkiezing, wordt in de Amazone stilletjes een nieuw Baguazo voorbereid: in 2009 stierven in Bagua 35 Peruanen in een gewelddadige confrontatie tussen inheemsen en het leger.

Als een direct gevolg van de inheemse protesten, roept de Ministerraad voor 60 dagen een noodtoestand uit in twee districten die door de oliepijpleiding worden doorkruist. Het regenseizoen komt er immers aan en een niet in te dijken ramp wordt voorzien. Meer concrete beslissingen blijven echter uit.

Dan zegt de regering een nieuwe commissie klaar te hebben om naar Saramurillo te reizen; de inheemse leiders merken terecht op dat deze noch de Premier noch de juiste bevoegde ministers inhoudt, en vragen om een herziening van haar samenstelling, ze willen geen gepalaver. Daarop hult de regering zich enkele dagen in schijnbaar stilzwijgen.

In tussentijd wordt via een nieuw decreet de strafwetgeving verscherpt om juridische vervolging van acties die olieontginning-en/of transport verhinderen, te vergemakkelijken.

Schijnbaar, want in tussentijd wordt via een nieuw decreet de strafwetgeving verscherpt om juridische vervolging van acties die olieontginning-en/of transport verhinderen, te vergemakkelijken.

Intussen wordt ook op een steenworp van Saramurillo, waar vrouwen en kinderen mee deel uit maken van de grote inheemse samenkomst, vier zwaar bewapende mariniers gevat die met drones de mensen bespioneren. Ze worden gevat door de inheemse wachters, maar uitstekend behandeld. Opgezet spel?

De spanning is te snijden. In Iquitos en in de hoofdstad wordt de lastercampagne tegen de leiders en raadgevers, waaronder mijn man, opgevoerd. Via de ombudsdienst vernemen we daarna dat op een haar na een militaire interventie werd verhinderd.

Niet zonder Premier

Omdat Premier Fernando Zavala Lombardi nog steeds niet thuis geeft, beslist het volk om naar het Congres in Lima te trekken. Het Ministerie van Defensie werpt zich op als bemiddelaar.

Is een echte interculturele dialoog in de maak om een diepgeworteld sociaal conflict waardig op te lossen?

Eerst is niet duidelijk waarom, maar eens in Lima worden de meer dan 100 inheemse leiders en moeders recht naar de Premier gebracht, en “showt” de nationale televisie het warme welkom. Dit is belangrijk. Deze dagen zijn immers alle staatsvertegenwoordigers van de APEC landen (economische samenwerking van landen in Azië en aan de Stille Oceaan) in Lima. Er is echter nog geen akkoord.

In de dagen nadien wordt de delegatie ontvangen door verschillende parlementscommissies en parlementsleden, van zowel de linkse Frente Amplio minderheid als de Fujimori meerderheid.

Wanneer de regering een eenzijdig akkoord wil doen ondertekenen, verlaten de inheemsen de marine basis waar ze door Defensie zijn ondergebracht en brengen een vreedzame mars op de been in het centrum van Lima. Die wordt bijna met geweld verhinderd.

n de nachtelijke uurtjes van afgelopen zaterdag worden de onderhandelingen hervat. Uiteindelijk ondertekenen de inheemse leiders een voorakkoord in aanwezigheid van de Ministers van Justitie, Defensie en Cultuur: volgende week start de echte dialoog zoals gevraagd in de inheemse gemeenschap van Saramurillo, er zijn verschillende fasen voorzien met verschillende bevoegde ministeries en de Premier verbindt zich ertoe aanwezig te zijn tijdens de eindfase. 

De rivierblokkades worden volgende week zondag officieel opgeheven.

Is een echte interculturele dialoog in de maak om een diepgeworteld sociaal conflict waardig op te lossen?