Op visite bij Inti Raymi

De ondoorgrondelijke wegen van infoverzameling

Het onderzoek naar de modus operandi van Inti Raymi verloopt soms langs contradictorische wegen. Tevergeefs probeerden we te praten met de directeur van ‘Defensoria de la madre tierra’, de lokale overheidsafdeling die belast is met milieuaangelegenheden. Zo’n zestal keer gingen we er langs in de hoop een openhartig gesprek te hebben over de toekomstplannen van Inti Raymi, of om op zijn minst te weten te komen wat legaal gezien mogelijk is. Afspraak na afspraak stonden we echter voor een gesloten deur, overduidelijk dat de directeur in kwestie niet wou praten. Raar, want het is nochtans de taak van een publieke overheid om informatie aan het publiek te verstrekken. Bon, dat zijn burgerrechten in theorie. Toen we als doekje voor het bloeden een gesprek kregen met de volgende in rang, was deze erg achterdochtig en wou hij ons zo snel mogelijk buiten werken. “Inti Raymi doet alles volgens het boekje”, zo beweerde hij. Voor een promopraatje waren we eigenlijk niet gekomen. Wederom, raar, want een overheidsinstelling zou een privébedrijf helemaal niet moeten verdedigen. Evenmin hoeven ze kritiek te leveren (hoewel er meer dan genoeg kritiek te leveren valt). Wel zouden zij hun informatie moeten openstellen (zoals bijvoorbeeld de wettelijk verplichte milieu-inspecties) zodat ngo’s en andere onafhankelijke instellingen de taak van kritisch onderzoek op zich kunnen nemen. Tenminste, zo werkt democratie in theorie.

Op visite bij Kori Chaca

Ironisch genoeg werden we op het bureau van Inti Raymi hartelijk ontvangen en kon een rondleiding in Kori Chaca binnen de twee weken worden vastgelegd (voorgaande bureaucratische situaties in gedachten is dat verbazingwekkend snel). Natuurlijk meldden we ons aan met een low profile en benadrukten we wat een mooie kans het zou zijn om zo’n groot bedrijf met internationale faam te bezoeken. Eenmaal ter plaatse hadden we de rondleidende ingenieur al snel op onze hand, geholpen door wat enthousiaste kreten over de grootte van de Catarpillars. Uiteraard over Inti Raymi niets dan goeds, maar desalniettemin was het boeiend om de andere zijde van het verhaal te horen en vooral om vrij beeldmateriaal te kunnen maken, wat anders zelden wordt toegestaan.

Geen zorgen mensen, er zwemmen al vissen in de gevulde pit van Kori Chaca! En de flamingo’s zitten nergens liever dan in de evaporatiemeren, handig want door de hoge zoutgehaltes, bevriezen deze niet in de winter! Dat er op het pas aangelegde evaporatiemeer enkel trekvogels zitten en er op de oude geen levende veer te bespeuren valt, lijkt de ingenieur niet te deren. Inti Raymi zal de plek immers groener achterlaten dan vóór ze hun immense graafwerken startten, zo lijkt hij zelf te geloven.

Water en cyanide – een wonderbaarlijk/gevaarlijk goedje

Het ontginnen van goudpartikels die slechts in lage concentratie voorkomen, gebeurt door het gebruik van cyanide, dat de goudpartikels van het overig ontgonnen materiaal scheidt. In deze fase betreft het een vloeistof die in een installatie vermengd wordt met actieve carbon. De effectieve recuperatie van de goudpartikels van zijn geactiveerde kool vindt plaats in Kori Kollo (Inti Raymi’s voorgaande mijnsite) maar de ontginning zelf gebeurt wel ter plekke. Zo worden gigantische terrassen van vermalen ontgonnen materiaal permanent besproeid met een mengsel van water en cyanide. Eén granule cyanide is dodelijk voor een mens. “Zo gevaarlijk is het gebruik van cyanide op de site echter niet”, verklaarde de ingenieur; “het is zodanig verdund met water dat je al twintig liter zou moeten drinken om ter plekke neer te vallen”. Hmm… wetende dat de operatie dagelijks 2.468.403 liter water gebruikt en daarmee gepaard gaand een paar ton cyanide…, dan verandert plots de perceptie over hoe ‘ongevaarlijk’ deze manier van ontginning is.

Het water, dat voor deze bevloeiingsplatformen wordt gebruikt, vangen ze éénmaal per jaar op tijdens het regenseizoen, in een daarvoor aangelegd meer met een diepte van twee meter. Mentira! Onmogelijk natuurlijk. Dat ze hun dagelijkse hoeveelheid water wegpompen uit de Desaguadero-rivier, die net langs de site passeert, vertelde onze gids niet. Dat deze hoeveelheid water het equivalent is van 9% van Oruro’s dagelijkse waterconsumptie, evenmin.

Een bom aan potentiële risico’s

Inti Raymi is professioneel genoeg om maatregelen te nemen die infiltratie van cyanide moeten verhinderen. Het punt is echter dat er een heleboel (ongecalculeerde) risico’s zijn. Het effect van de permanente verstuiving van cyanide in de lucht, tonnen per dag, 24/24 en dit voor jaren lang, wordt bijvoorbeeld niet in rekenschap gebracht. Dat mijnwerkers, die op de bevloeiingsplatformen werken, klaagden over gezondheidsproblemen, berustte op louter toeval, aldus de ingenieur.

Na de interne rondleiding, maakten we ook een ritje rond de evaporatiemeren van Kori Chaca. Deze bevatten ‘louter grondwater’ dat uit de put werd weggepompt, maar nadat het water geëvaporeerd is, blijft er letterlijk een zoutvlakte achter. Vroeger gaven ze zakken zout mee aan de mijnwerkers maar wanneer zij ervan “profiteerden om hun gezondheidsproblemen op de consumptie hiervan af te schuiven” besloot Inti Raymi uit sociale overwegingen deze zoutresten in te kapselen.

Dat dode vogels dagelijks bij het ochtendgloren worden weggevoerd, was geen topic. Over de breuken in de dijken van de evaporatiemeren hebben we het ook niet gehad, noch over de talloze lozingen van vervuild mijnwater die verderop in de rivier gebeuren.

WHY?

De goudkoorts, gestuwd door een nimmer aflatende honger naar meer productie en consumptie, kent geen grenzen. Het is geschift dat men zo’n gesofisticeerde methode toepast die zoveel risico’s inhoudt voor mens en milieu, om toch maar alle minuscule goudpartikels te kunnen ontginnen. Het hele landschap ligt hier letterlijk in puin, er is een tekort aan water door de excessieve waterconsumptie die deze open-pit methode vraagt en bodem, water en lucht worden permanent vervuild. Het gebruik van cyanide houdt zovéél risico’s in dat deze werkwijze in zijn geheel gewoon niet te verantwoorden is en al zeker niet op vijf kilometer van een stadskern van 230.000 inwoners.

Dus waarom? Is het echt zoveel waard om goud te ontginnen? Oh ja, juist, daar hadden wij ook een verantwoordelijkheid…