Mexicaanse griep: feit én fictie

Er zijn tegenwoordig méér mensen met Mexicaanse griep dan er toeristen in Mexico komen. Het hoeft dan ook geen betoog dat het beeld van Mexico in het buitenland, danig beschadigd is door de epidemie. Voor een land dat aanzienlijke inkomsten trekt uit zijn toeristische industrie, is dat geen lachertje. De armoede die voortvloeit uit de stijgende werkloosheid in de sector, is vermoedelijk dodelijker dan de griep zelf.

De overheid gaat dan ook duchtig tekeer tegen het gebruik van de term ´Mexicaanse Griep´, in de hoop het tij te keren. Critici betichten de Mexicaanse overheid eerder al van een doofpot-operatie. De regering talmde inderdaad opmerkelijk  lang met de bekendmaking van de epidemie. Ook nadien hebben ministers geen gelegenheid onbenut gelaten om de rol van Mexico in de grieppandemie te minimaliseren.

Merkwaardig genoeg gaat die externe low profile-politiek gepaard met een hetze van formaat in eigen land. De overheid sloot honderden scholen en minstens evenveel bedrijven voor onbepaalde tijd. De release van een aantal films werd uitgesteld omdat de bestuurders ook cinema´s over het hele land vergrendelden. En Mexico trok zelfs twee voetbalploegen terug uit de Zuid-Amerikaanse beker ´Copa Libertadores´omwille van de grieppandemie.

Dat lijkt op overreageren, zeker als je voorgenoemde maatregelen naast de naakte feiten legt. De tol van het virus varieert naargelang de schatting tussen de 80 en enkele honderden doden. Dat is een aanzienlijk getal, maar hoe dan ook beperkt voor een land met meer dan 100 miljoen inwoners. Als je  de hygiënische omstandigheden waarin veel mensen leven, in aanmerking neemt, had die tol veel hoger kunnen zijn. De griep is  dus ernstig, ook in Mexico, maar toch lijkt het erop dat de feiten door de fictie worden overschat.

“Volledig buiten proportie”, denkt ook Alberto, taxi-chauffeur in Mexico Stad. Maar hij ziet een strategie in de reactie van de Mexicaanse overheid. “Ze hebben er een ware show van gemaakt, met toeters en bellen. En ondertussen lette niemand op de problemen die er écht toe doen.” Mexico gaat immers nog steeds gebogen onder een schrijnend gebrek aan gezondheidsvoorzieningen en vooral ook onderwijs. De middelen die geïnvesteerd worden, komen vaak niet ten goede aan de armsten onder de bevolking. Zo plant de gouverneur van de zuidelijke deelstaat Chiapas dit jaar meer dan 3000 klaslokalen neer – oftewel elke drie uur 1. De bouwfirma´s wrijven zichzelf daarbij uiteraard in de handen. Maar bij gebrek aan geschoolde onderwijzers blijven de lokalen vaak leegstaan.

Sommige critici gaan nog verder. Rafaele is coordinator van het vrijwilligerswerk in Chiapas en werkt ook voor de afdeling Toerisme van het lokale bestuur. “Terwijl angst voor het virus de bevolking in de greep hield, heeft de overheid enkele bijzonder onpopulaire maatregelen doorgevoerd”, weet hij. “Er is onder meer een wet goedgekeurd die het bezit van kleine hoeveelheden cocaïne legaliseert. Dat zou de opsporing ervan moeten vergemakkelijken, maar niemand gelooft dat. Zonder de griep zou er een enorm protest gekomen zijn.” Daarnaast keurde de Mexicaanse regering op een drafje ook de wet goed, die bezitters van een GSM verplicht om hun PIN-code door te geven aan de overheid. Op die manier kunnen officiële instanties gespreksinformatie van willekeurige individuen natrekken en zelfs gesprekken afluisteren. Populair zijn dergelijke maatregelen uiteraard niet.

Zuster Gaby werkt als opvoedster in een Salesiaans tehuis in Tuxtla Gutierrez. Ook zij meent dat de overheid met behulp van de pandemie een loopje heeft genomen met het democratisch bestuur. “In Mexico sparen mensen zélf voor hun pensioen, maand na maand, jaar na jaar. Sinds de jaren ´60 van vorige eeuw zijn op die manier aanzienlijke fondsen opgebouwd. Nu, net tijdens de uitbraak van Mexicaanse griep, heeft de overheid beslist dat al die fondsen zullen worden omgezet in infrastructurele investeringen – overheidsgebouwen dus. Nu het stof rond de pandemie is gaan liggen, beseffen mensen wat er gebeurd is. Velen zijn woedend, maar het is vermoedelijk al te laat.”

De doofpot-operatie van de Mexicaanse overheid in de buitenlandse betrekkingen, de groteske maatregelen in eigen land en de versnelde goedkeuring van een aantal belangrijke wetten – mogelijk is het een samenloop van omstandigheden. Maar dan wel een heel toevallige. Zeker is wél dat de pandemie het vertrouwen van de Mexicaanse bevolking in de eigen regering – sowieso al wankel – niet heeft bevorderd.