Is wat we vandaag bouwen over tien jaar verouderd?

Vandaag bouwen we de huisvesting van de toekomst_ 75% van de gebouwen van 2030 zijn nu al gebouwd! Bij de bouw hiervan leggen we momenteel vaak beslag op niet-hernieuwbare materialen en op (teveel) ruimte, want de Belg wil nog steeds een groot huis. Maar hoe weten wij wat de toekomstige bewoners willen? Wat zijn hun noden? En bouwen we vandaag niet iets wat binnen 10 jaar al verouderd is?

Het is moeilijk om vandaag te bepalen wat de noden van morgen zullen zijn en we kunnen ons ook de vraag stellen of we dit wel mogen doen. Tevens veranderen de technieken en materialen die we gebruiken aan zo’n snel tempo, dat bepaalde zaken in een gebouw idealiter makkelijk te vervangen of aan te passen zouden moeten zijn. Maar vandaag bouwen we statisch en moeilijk aanpasbaar en dit is een probleem. Enter veranderingsgericht bouwen_ gebouwen die aanpasbaar, multi-inzetbaar en polyvalent zijn.

In Vlaanderen zijn hier al de eerste stappen gezet. In opdracht van OVAM hebben het VITO, de VUB en de KUL een studie verricht naar dit thema. Voor OVAM was dit een logische volgende stap_ op vlak van recycleren behoren we tot de top, maar hoe kunnen we hierin nog verbeteren?

Hun conclusie was inspelen op het design, ook bij gebouwen. En dit niet alleen bij nieuwbouw, maar zeker ook bij renovatie. De studie focuste zich dan ook vooral op de architecten_ hoe kunnen zij een gebouw ontwerpen of aanpassen (renoveren) zodat het veranderingsgericht wordt.

Tijdens deze studie bleef het niet alleen bij het theoretische aspect. De onderzoekers zijn ook gebouwen gaan bekijken en hebben transitie-experimenten opgezet. Deze experimenten zijn bedoeld om systeembarrières aan te pakken en om daadwerkelijke transitie teweeg te brengen.  Zo is er in Gent een experiment opgezet voor de huisvesting van Timelab, een stadslabo voor nieuwe samenwerkingsmodellen. Hierbij wil men het mogelijk maken om een gebouw te bouwen dat makkelijk kan aangepast worden aan de noden van de gebruikers van het stadslabo. Als zij opslag en experimenteerruimte willen, moet dit snel ingericht kunnen worden. Maar ook het tegenovergestelde moet mogelijk zijn_ hebben de gebruikers nood aan minder ruimte, dan moet een inkrimping ook mogelijk zijn. 

Pilots zoals het Timelab in Gent laten zien dat veranderingsgericht bouwen mogelijk is. Het veranderingsbouwen is hiermee in beweging gezet. Enkele pilots zijn een goed begin maar zeker nog niet waar we naartoe willen. Nu moeten we de volledige keten in beweging krijgen , alle actoren moeten mee, dat is de volgende stap! 

Meer weten over veranderingsgericht bouwen? Wim Debacker van het Vito sprak erover in ons café van 8 maart. Zijn presentatie kan je hier bekijken. 

Dit artikel verscheen eerder op de website van De Wijk van Morgen.