1000 miljard dollar voor wapens

In 2003 bedroegen de wereldwijde militaire uitgaven 900 miljard dollar - evenveel als op het hoogtepunt van de Koude Oorlog in de jaren zeventig. Dit jaar doen we daar naar verwachting nog een schepje bovenop en zullen we op bijna 950 miljard dollar uitkomen. Dat blijkt uit het 30 pagina’s tellende rapport ‘The relationship Between Disarmament and Development in the Current International Context’, dat op tafel komt van de 59e sessie van Algemene Vergadering van de VN die half september van start gaat.

Het totale bedrag zou nog beduidend hoger zijn als je de kostprijs van de gewapende conflicten in Afghanistan en Irak zou meetellen, zo merken de 16 militaire experts die het rapport samenstelden op. Het VS-parlement gaf toestemming om daar in 2004 zo’n extra 25 miljard dollar te spenderen, maar onderminister van Defensie Paul Wolfowitz zei de senaat in mei al dat de oorlogsuitgaven in beide landen oplopen tot bijna 5 miljard dollar per maand; met een totaal prijskaartje in 2005 van 50 tot 60 miljard dollar.

Sinds van de val van de Berlijnse Muur in 1989 vertoonden de wereldwijde militaire uitgaven een dalende trend, met een diepterecord van 780 miljard dollar in 1999. Velen hadden gehoopt dat dit een zogenaamd ‘vredesdividend’ zou opleveren: meer geld, technologie en mankracht voor ontwikkeling dankzij dalende militaire uitgaven en minder gepolariseerde internationale verhoudingen. Maar daarin heeft de wereld jammerlijk gefaald, zo zeggen de experts. De internationale gemeenschap heeft geen afspraken kunnen maken om de uitgaven te beperken of om een minimale verhouding voorop te stellen tussen geld voor wapens en geld voor nationale ontwikkeling.

De stijgende trend is extra verontrustend omdat de wereld kampt met een tekort aan geld om de vooropgestelde doelstellingen voor armoedebestrijding te halen, zo stelt de studie. Ter vergelijking: rijke landen besteden momenteel 50 tot 60 miljard dollar per jaar aan ontwikkelingssamenwerking - een bedrag dat in het niets valt bij de 950 miljard die ze over hebben voor militaire doeleinden.

De vijf landen met de hoogste militaire uitgaven (samen goed voor 62 procent van het totaal) zijn de Verenigde Staten, Japan, Groot-Brittannië, Frankrijk en China. Japan geeft jaarlijks ongeveer 44 miljard uit aan het leger, Frankrijk 40, Groot-Brittannië 35 en China 26.

Maar de VS spannen zonder enige twijfel de kroon. Zij geven ongeveer evenveel uit als alle andere landen ter wereld samen. Stelde Amerika zich in 1997 nog tevreden met 296 miljard dollar, in 2002 was dat bedrag opgelopen tot 336 miljard en in 2003 tot 379 miljard. En eerder deze maand zou president George W. Bush een wetsvoorstel hebben getekend dat het budget voor defensie in 2005 417 miljard bedraagt. Maar bij dat bedrag komen nog zo’n 10 miljard dollar voor militaire bouwprojecten, bijna 20 miljard voor militaire programma’s van het departement voor Energie en misschien nog eens 50 miljard voor bijkomende kosten in Afghanistan en Irak (bovenop de reeds toegestane uitgaven daar), zegt Natalie J Goldring, hoofd van het programma over wereldwijde veiligheid en ontwapening aan de universiteit van Maryland in de VS. Haar rekensommetje geeft voor de VS een totaalbedrag van 500 miljard dollar in 2005.

Volgens het budget voor 2005 zullen de VS ongeveer 11.000 dollar per seconde uitgeven aan defensie, rekende onderzoekster Frida Berrigan van het World Policy Institute’s Arms Trade Resource Centre voor. Dat is dubbel zoveel dan wat de VS per kind aan onderwijs besteden.

Onder de regering-Bush zijn de uitgaven van het Pentagon met meer dan 23 procent gestegen, maar in tegenstelling tot wat de Amerikanen denken, gaat dat geld niet naar de strijd tegen het terrorisme, stelt Berrigan. Het geld voor de oorlogen in Irak en Afghanistan komt immers niet uit de basispot. Ook Goldring merkt op dat het nieuwe defensiebudget nog altijd wapens financiert die gericht zijn tegen Sovjetontwikkelingen, en dat terwijl de Sovjetunie al meer dan tien jaar geleden ophield te bestaan. (ADR)