Academici willen uitstel vrijhandelsakkoord tussen Australië en VS

Het is de bedoeling dat de Australische premier John Howard op 18 mei het akkoord in Washington DC ondertekent. De overeenkomst geeft Australische boeren iets meer toegang tot op de beschermde Amerikaanse markt. Amerika heeft onder meer concessies bedongen op het Pharmaceutical Benefits Scheme, een systeem waarbij Australië lokaal geproduceerde geneesmiddelen subsidieert. Ook willen de VS heldere regels over patenten en copyrights. Met de handel tussen Australië en de Verenigde Staten is momenteel jaarlijks ongeveer 17 miljard euro gemoeid.

Zelfs enkele deskundigen die bekend staan als voorstanders van multilaterale vrijhandelsakkoorden, zoals de aan de Australian National University verbonden prof. Ross Garnaut, verbaasden velen door te waarschuwen voor te snelle ondertekening van het akkoord. „Niets in het akkoord maakt het noodzakelijk om het in juni of oktober, of zelfs in juni volgend jaar te ondertekenen, zei Garnaut gisteren (woensdag) tegen een senaatscommissie die zich informeerde over het akkoord. Hij wil eerst een diepgaand onderzoek naar de gevolgen.

Dr. John Quiggin van de University of Queensland hield de senaatscommissie voor dat het akkoord contraproductief is. „De belangrijkste protectionistische maatregelen van de VS blijven onaangetast. Sterker nog, Australië onderschrijft ze door een handtekening onder het akkoord te zetten. De Australische suikerboeren profiteren bijvoorbeeld niet van het akkoord omdat Amerika protectionistische maatregelen voor de import van Australische suiker handhaaft.”

Quiggin laakte ook de gang van zaken rond dit soort overeenkomsten. Het parlement moet de wetgeving niet laten bepalen door onderhandelingen achter gesloten deuren. Bezwaarlijke bepalingen in het akkoord waarvoor aanpassing van de wet noodzakelijk is, zoals de uitbreiding van copyright, moeten verworpen worden.

Ook de gevolgen van de overeenkomst voor de inheemse Australische bevolking zijn onduidelijk. De Doctors Reform Society, een belangengroep voor artsen, verwacht dat het vrijhandelsakkoord de toegankelijkheid van de gezondheidszorg zal aantasten. De prijs van medicijnen zou kunnen stijgen en het vrijhandelsakkoord verbindt Australië volgens hen met het land dat aantoonbaar beschikt over meest inefficiënte en ongelijke gezondheidszorg van alle ontwikkelde landen.

Volgens voorstanders kan het akkoord wel gebruikt worden om bij toekomstige onderhandelingen met Aziatische landen concessies af te dwingen. De Aziatische landen werken economisch samen in APEC. „Een van de problemen in de APEC-regio, is dat de landen wel onderhandelen over politieke overeenkomsten, maar dat ze geen wettelijk bindende afspraken willen, zei Alan Oxley van de Australian-US Trade Agreement Business Group. „Het is belangrijk dat vrijhandelsakkoorden effectief zijn en daarvoor moeten ze bindend zijn. Australië heeft vooral economische banden met China en Oost-Azië.

In tegenstelling tot wat hij had gehoopt, heeft het vrijhandelsakkoord de populariteit van premier Howard geen goed gedaan. Uit opiniepeilingen blijkt dat de kans groot is dat hij bij de verkiezingen later dit jaar een nederlaag zal lijden. (JS/ADR)