Afghanistan gaat de weg op van Irak

De overeenkomsten tussen Irak en Afghanistan zijn opvallend. Ook de Afghaanse rebellen vallen naast de internationale bezettingsmacht ook de buitenlandse hulpverleners en de plaatselijke ambtenaren en ordediensten aan. In zowat een derde van het land is de heropbouw daardoor stilgevallen. Een verdere destabilisering lijkt voorgeprogrammeerd sinds de Amerikaanse stafchef Richard Myers vorige week in Kaboel liet verstaan dat de VS hun troepensterkte waarschijnlijk zullen afbouwen na de voor september geplande verkiezingen. De Amerikanen hebben nu 15.500 manschappen in Afghanistan.

Experts zeggen dat een Amerikaanse terugtrekking een zeker recept is voor een politiek en militair fiasco. Als de VS hun troepenmacht beginnen af te bouwen na de verkiezingen, is dat een duidelijke bevestiging van de vrees dat ze niet in Afghanistan zijn om het land te stabiliseren of de levensomstandigheden er te verbeteren, maar gewoon om Hamid Karzai verkozen te krijgen als president en Afghanistan in de Amerikaanse presidentsrace te kunnen presenteren als een succes in de strijd tegen het terrorisme, zegt James Ingalls van het California Institute of Technology.

Ingalls, een van de stichters van de hulporganisatie Afghan Women’s Mission, twijfelt of de regering van de voorlopige president Karzai vrije en eerlijke verkiezingen kan garanderen. De door de VS gesteunde krijgsheren blijven delen van het land straffeloos controleren, oordeelt Ingalls. Als ze de kans krijgen deel te nemen aan het politieke proces, zullen ze met omkoperij en intimidatiepraktijken doorstoten naar het parlement, net zoals ze dat vroeger hebben gedaan. Krijgsheren die hun zin niet krijgen, zullen geweld ontketenen.

In het beste geval worden de verkiezingen een zinloze oefening. Een echte keuze hebben de Afghanen immers niet: wie zijn de tegenstanders van Karzai? In het slechtste geval leidt de stembusgang tot een nieuwe burgeroorlog, waarschuwt Ingalls.

Mark Sedra, een onderzoeker van het in Bonn gevestigde International Centre for Conversion die een project leidt dat de veiligheidssituatie in Afghanistan volgt en analyseert, is even pessimistisch. Een duidelijke vermindering van de Amerikaanse troepen in het land zou voedsel geven aan de indruk dat de VS en de internationale gemeenschap het land weer laten vallen - net zoals ze dat deden na de terugstrekking van de Russische bezetters in 1989. Toen profiteerden de Taliban van de chaos om de macht te grijpen. Sedra gelooft niet dat de Taliban of andere opstandelingen nu opnieuw in staat zijn om de centrale regering omver te werpen, maar ze kunnen het land wel verder ten gronde richten. Ook de opiumhandelaars en de lokale krijgsheren zouden weer meer de vrije hand krijgen. Volgens Sedra houdt de aanwezigheid van de Amerikaanse troepen grootschalige vijandelijkheden die van die groepen kunnen uitgaan, nu tegen. Een gedeeltelijke terugtrekking kort na de verkiezingen zou dom zijn, want net dan kunnen de spanningen hoog oplopen. Sedra gelooft ook dat de 4.500 manschappen sterke internationale vredesmacht in Afghanistan door de Amerikaanse troepenvermindering zou verzwakt worden, en dat Iran en Pakistan in de verleiding kunnen komen om zich weer meer te gaan mengen in Afghaanse aangelegenheden.

De veiligheidssituatie in Afghanistan is nu al zo slecht dat de ontwikkeling van het land er sterk door wordt afgeremd. Sinds de moord op een VN-medewerkster in november vorig jaar hebben zowat 30 VN- en andere hulporganisaties hun internationale personeel weggetrokken uit het zuiden en het oosten van het land. Ook de hulp van de VN aan de Afghaanse vluchtelingen die terugkeren uit Pakistan is daardoor stopgezet. Maar daarmee zijn de rebellen nog niet tevreden. Vorige week werden in de zuidelijke stad Kandahar twee Afghaanse medewerkers van een internationale hulporganisatie vermoord. Voor Jean Arnault, de speciale VN-vertegenwoordiger in het land, illustreren dergelijke aanslagen de noodzaak om meer troepen ter beschikking te stellen van de provinciale overheden in Afghanistan om de orde te handhaven en de heropbouw van het land weer overal te doen hernemen (PD/ADR).