Argentijnse crisis wordt monsterhit

De cinefielen hebben het nageteld: in de jaren ‘90, een periode van
relatieve sociale vrede en economische stabiliteit, gingen jaarlijks 12 tot
14 films van Argentijnse makelij in première. Vanaf 1995 - de recessie was
nog nieuws toen - sprong dat aantal naar 33. Het jaar 2000: 43 Argentijnse
films en de helft debutanten. 2001: 48 films van eigen bodem. Het zou een
record geweest zijn als de Argentijnse cinema geen Gouden Periode had
gekend. Enkel het jaar 1951, met 54 films, deed beter.

Dit jaar gingen 44 prenten van eigen makelij in première, wat een klein
mirakel mag heten tegen het decor van sociale ellende en economische
neergang. Oktober was trouwens een uitstekende maand voor de lokale
filmindustrie - zes van de tien grootste kaskrakers waren van eigen bodem.
Het Franse filmblad ‘Cahiers du cinemá’ verbaast zich in zijn jongste nummer
over het feit dat de Argentijnse cinema omgekeerd evenredig is aan de
crisis. Toch is het niet zo gek dat het Argentijnse publiek er zijn laatste
pesos voor opdiept. Werkloosheid, sociale marginalisering en eenzaamheid
eisen een hoofdrol op in de nieuwe Argentijnse film. Om mee te lachen, om
mee te huilen of allebei: honderd procent catharsis verzekerd.

Het Argentijnse sociaal realisme toont aspecten van de crisis die verborgen
blijven, verklaart Manuel Antín, de regisseur van de Universiteit van de
Film. Hij kan meespreken van de cinematografische hausse: de 30 filmscholen
in Buenos Aires en andere steden tellen nu meer dan 10.000
aspirant-filmmakers. Antín herinnert zich de jaren 80, toen de filmscholen
het met zo’n honderd studenten moesten stellen.

Het succes van de Argentijnse film is deels voor rekening van het
Argentijnse kunstonderwijs. Vele nieuwe gezichten zijn oud-studenten:
Lucrecia Martel, regisseur van La Ciénaga (het Moeras), Adrián Caetano,
regisseur van Bolivia en Un Oso Rojo (Een Rode Beer) en Pablo Trapero,
van Mundo Grúa en El bonaerense. Die films dragen het handelsmerk van
een laatstejaars aan de filmschool: gedraaid met een zakdoekbudget en met
onbekende schare (amateur-)acteurs.

De Argentijnse golf vloeit over de landsgrenzen heen. Op filmfestivals in de
VS en Europa zijn Argentijnse films absoluut in. De laatste drie jaar
sleepten ze meer dan 50 internationale prijzen in de wacht. De Spaanse
sterregisseur Pedro Almodóvar verklaarde dat hij dolgraag een film van
Martel (La Ciénaga) wou producen.

De link met de economische crisis is onmiskenbaar zegt Antín, maar toch is
er ook sprake van continuïteit. Argentinië was het eerste
Latijns-Amerikaanse lande dat een eigen filmindustrie ontwikkelde, voor 1900
nog. De traditie kent ups en downs, want zo nu en dan verzet nieuw bloed
zich tegen wat uiteindelijk de ‘conventionele’ film wordt. Sinds de jaren
60 vindt de Argentijnse cinema zichzelf opnieuw uit en ze eigent zich
daarbij steevast een nieuwe beeldentaal toe.

De vorige bloei dateert van de jaren 80. Aan het eind van de militaire
dictatuur (1976-1983), kreeg de filmindustrie weer zuurstof en er was veel
te vertellen. De filmmakers van de jaren 80 tekenden een geschiedenis van
repressie, martelingen en ontvoeringen op. We sleepten toen meer dan 200
internationale prijzen - waaronder een Academy Award in de wacht. In 1986
won La historia oficial van Luis Puenzo de Oscar voor de beste
buitenlandse film. Afwachten of het deze keer ook zo ver komt.