"Armoede is echte oorzaak geweld in Kenia"

Aanvankelijk behoorden de meeste aanvallers tot de Luo- of het Kalenjin-stam, terwijl de slachtoffers vaak Kikuyu’s waren. Intussen slaan de Kikuyu’s terug. Maar onder die simpele etnische breuklijnen liggen andere oorzaken. “We moeten de fundamenten van de onlusten aanpakken en voor een eerlijke verdeling van middelen zorgen, anders zullen we dit over drie of vier jaar opnieuw meemaken”, zei Annan zondag in Nairobi. Hij praatte er met de slachtoffers van het geweld dat aan meer dan duizend mensen het leven kostte en meer dat 250.000 mensen op de vlucht joeg.
De inspanningen van Annan om een structurele dialoog op te starten tussen president Mwai Kibaki oppositieleider Raila Odinga werpen vruchten af. Kibaki en Odinga schudden elkaar vorige week de hand en namen zich voor om de crisis op te lossen. Maar het geweld blijft aanhouden. Zelfs als Kibaki, een Kikuyu, en Odinga, een Luo, vrede sluiten en de macht delen, zullen de economische omstandigheden voor etnisch geweld blijven zorgen, denken veel waarnemers.
“Het is te simplistisch om de onlusten af te doen als etnisch geweld”, zegt een Deense hulpverlener in de regio. “Het gaat in wezen om conflicten over land, huisvesting en water die onder het mom van etnische geschillen uitgevochten worden. Er is een duidelijke klasse-dimensie aan de onlusten in de Keniaanse samenleving.”.
Ook radiojournalist Raphael Karanja constateert dat de voorbije weken maar één categorie mensen op straat gekomen is om te protesteren tegen de onregelmatigheden “Heb je één iemand uit de middenklasse slogans zien schreeuwen tegen Odinga of Kibaki?” vraagt hij. “De protesten komen enkel van de mensen die echt geloofden in hun stem om beleidsverandering mogelijk te maken en de grote problemen rond land, huisvesting en drinkwater op te lossen.”

Groeiende ongelijkheid

Land vormt het grootste probleem. “Toen na de onafhankelijk het land werd verdeeld dat door de Britten was achtergelaten, heeft de staat de ene stam enorm bevooroordeeld ten opzichte van de andere”, zegt een professor Economie aan de Universiteit van Nairobi die anoniem wil blijven. Omdat ze de eerste regering van Jomo Kenyatta domineerden, konden Kikuyu’s heel wat land in Kenia kopen, ook in gebied dat traditioneel aan andere stammen toehoorde. “Daardoor hebben Kikuyu-families grote delen land in handen te midden van andere stammen, vooral in de vruchtbare Riftvallei, waar al eerder geweld uitgebroken is”, zegt de professor.
Huisvesting en drinkwater zijn een ander heet hangijzer, dat rechtstreeks verband houdt met corruptie. “Zelfs als een doorsnee Keniaan met het geld op de proppen kan komen om een degelijk huis te bouwen, stoot hij op een aantal bureaucratische hindernissen”, zegt Millicent Ogutu, een medewerker bij een mediabedrijf in Nairobi. “Die kan hij enkel oplossen door corrupte ambtenaren geld toe te stoppen”.
In Nairobi zijn erg geen wijken voor de middenklasse te vinden. Er zijn enkel sloppenwijken of rijke buurten. “Onder de regeringen van Kibaki en zijn voorganger zijn de rijken superrijk geworden en hebben ze consumptiegewoonten aangenomen waarbij grote wagens en nog grotere huizen de toon zetten”, beaamt de professor Economie. “Aan de andere kant zijn de armen er op achteruitgegaan. De middenklasse is gekrompen. Een kleine minderheid ervan is rijk geworden, maar het grootste gedeelte is afgegleden in armoede. “
Het arme electoraat dacht dat de democratie en verkiezingen ze zouden helpen om invloed uit te oefenen op het beleid. Odinga zette die verwachtingen in de verf door zich te profileren als de kandidaat van het volk en de kampioen voor de armen. Daardoor kreeg hij stemmen van alle etnische groepen.