Bedrijfsfusies doen ex-Joegoslavië weer samengroeien

“We verstoppen onze samenwerking niet meer”, zegt Ivica Todoric, de eigenaar van Agrocor, de grootste levensmiddelenproducent en supermarktketen in Kroatië. “De voorbije jaren hadden we bijna 160 miljoen dollar geïnvesteerd in Servië, maar we spraken er niet openlijk over.” Vorige week maakte Agrocor bekend dat het over drie jaar wil fusioneren met Delta, de grootste Servische holding in de distributiesector.

“Onze enige kans om te ontwikkelen is de krachten te bundelen”, zegt Todoric.
“Dit zal de investeringen in lokale en regionale markten verbeteren”, valt Ivana Veselinovic hem bij, de vice-voorzitter van Delta. “We gaan gezamenlijke fabrieken opzetten, en we zullen verder lokaal herkenbare producten verdelen.”

Experts oordelen dat de ontwikkeling onvermijdelijk is. “Je kon dit niet meteen na het einde van de oorlogen in de jaren 90 verwachten”, zegt financieel analist Misa Brkic. “Maar de toestand is veranderd, en nu is samenwerking alleen maar logisch. De landen van voormalig Joegoslavië delen dezelfde taal, dezelfde gewoonten en smaken die in de loop van de 70 jaar voor de oorlogen werden opgebouwd.”

Kroatië telt 4,4 miljoen inwoners, Servië 7,5 miljoen. Zelfs voor grote bedrijven in de twee landen is schaalvergroting welkom. Agrocor heeft 570 supermarkten in Kroatië, Delta 400 winkels in Servië. Allebei controleren ze daarmee ongeveer 30 procent van de levensmiddelendistributie in hun thuismarkt. Agrocor heeft ook winkels in Bosnië, en Delta verkoopt er levensmiddelen.

“Op zich zijn het kleine markten”, zegt de analist Stojan Stamenkovic. “Maar samen met de voormalige Joegoslavische republieken Macedonië en Slovenië gaat het om meer dan 20 miljoen consumenten die almaar meer kunnen besteden.”

Na het einde van de Balkanoorlogen in 1995 bleven er nog jaren serieuze barrières bestaan tussen de nieuwe staatjes. Kroatië legde alle Serviërs een visumplicht op, en de internationale sancties tegen Servië deed de handel met het buurland zo goed als stilvallen.

De situatie veranderde toen de politieke leiders verdwenen die de Joegoslavische burgeroorlog een gezicht hadden gegeven. De Kroatische president Franjo Tudjman stierf in 1999, en de Servische sterke man Slobodan Milosevic werd in 2000 tot aftreden gedwongen.

Vanaf 2001 begon de handel tussen de nieuwe landen langzaam weer aan te trekken. Agrocor begon zijn producten ook in Servië te verkopen, maar de meeste handelswaar krijgt er nog altijd een Servische verpakking omdat verkopers vrezen dat de herkomst sommige klanten zal afschrikken.

Een volgende grote stap was de inlijving van de Servische levensmiddelenketen Rodic door het Sloveense Merkator. Merkator heeft ook tientallen winkels in Kroatië en Bosnië, zodat Servische producten ook langs die weg weer over heel de regio verspreid worden. Datzelfde geldt voor Sloveense merken van meubels, wijn en kleding.

De weg ligt wijd open voor nog meer grensoverschrijdende samenwerking. “Je kan er niet aan voorbij dat de meeste inwoners van het voormalige Joegoslavië groot zijn geworden met dezelfde merken, of het nu om levensmiddelen, meubels of andere zaken gaat,” legt Stamenkovic uit. “Die herinneringen blijven present”. Servische merken van levensmiddelen hadden een kwaliteitsimago, net als zuivel, snoep, meubels en huishoudtoestellen uit Kroatië.