Cheney haalt Assad-hater binnen als adviseur - analyse

Davids Wurmser is een beschermeling van de ultra-havik Richard Perle, de voormalige voorzitter van de Defence Policy Board, een adviesorgaan van het Amerikaanse ministerie van Defensie. Hij heeft ook goede contacten met tal van andere invloedrijke neoconservatieven. Wurmser was een medewerker van John Bolton, de Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken voor Wapenbeheersing en Internationale Veiligheid. Maar halfweg september haalde Cheney’s directeur voor Nationale Veiligheid, I. Lewis ‘Scooter’ Libby, hem naar het team van de vice-president. Daar kunnen Wurmsers radicale ideeën over de hertekening van de politieke kaart in het Midden-Oosten een veel grotere invloed hebben, want Cheney wordt steeds meer beschouwd als de belangrijkste factor die het buitenlandse beleid van president George W. Bush bepaalt.

De spanningen tussen Washington en Damascus zijn de laatste tijd weer opgelopen. Dat is onder meer een gevolg van het Amerikaanse veto tegen een resolutie waarmee de VN-Veiligheidsraad de Israëlische luchtaanval op een vermeend Palestijns oefenkamp in de buurt van Damascus van begin oktober wilde veroordelen. Het Huis van Afgevaardigden heeft bovendien een wetsvoorstel goedgekeurd dat nieuwe diplomatieke en economische sancties tegen Syrië mogelijk maakt. De VS beschuldigen Syrië ervan dat het massavernietigingswapens ontwikkelt en terroristische organisaties steunt.

De Amerikaanse regering heeft nooit hoog opgelopen met het Syrische regime. Zelfs tijdens de oorlog tegen Saddam Hoessein, een aartsvijand van de voormalige Syrische president Hafaz al-Assad en diens opvolger Bashar al-Assad, verminderde de animositeit nauwelijks. Geruchten over Iraakse leiders die onderdak zouden gekregen hebben in Syrië deden Paul Wolfowitz, de Amerikaanse vice-minister van Defensie, in april al suggereren dat Syrië het volgende Amerikaanse doelwit kon worden. De VS beweerden ook dat Iraakse massavernietigingswapens naar Syrië waren overgebracht. Defensieminister Donald Rumsfeld beschuldigde Damascus er later van niets te ondernemen tegen islamitische strijders die vanop Syrisch grondgebied aanvallen zouden ondernemen tegen de Amerikaanse troepen in Irak.

Wurmser zelf pleit al sinds halverwege de jaren 90 voor regimewissels in het Midden-Oosten. Die moeten volgens hem de weg vrijmaken voor een nieuwe orde waarin een belangrijke rol weggelegd is voor verbanden van stammen, clans en families die bestuurd worden door regeringen met een eerder beperkte macht. Ook voor Wurmser had Irak daarin de hoogste prioriteit. Wie Irak erft, domineert het hele Midden-Oosten, schreef hij in 1996 in een paper voor het Institute for Advanced Strategic and Political Studies (IASPS) in Jeruzalem. Het document, een werkstuk van een werkgroep die werd voorgezeten door Richard Perle, was gericht aan de toen kersverse Israëlische premier Benjamin Netanyahu.

De auteurs adviseerden Netanyahu een einde te maken aan de ‘land voor vrede’-politiek en aan te sturen op een nieuw machtsevenwicht in het Midden-Oosten door de vorming van een as Israël-Turkije-Jordanië. Daarvoor moest volgens de werkgroep in de eerste plaats Saddam Hoessein van de macht worden verdreven. Hij zou moeten worden opgevolgd door een leider met enge banden met het Hasjemitische koningshuis dat in Jordanië aan de macht is. Dan zouden Israël en zijn bondgenoten de handen vrij hebben om af te rekenen met het regime Syrië of ten minste de invloed van Syrië in Libanon terug te dringen. De werkgroep pleit voor aanvallen op Syrisch grondgebied door Israëlische bondgenoten in Libanon, voor aanvallen op Syrische militaire doelwitten in Libanon en indien dat onvoldoende blijkt voor aanvallen op geselecteerde doelwitten in Syrië zelf. Daardoor kan het Syrische regime verzwakt, ingeperkt en zelfs teruggedrongen worden.

In latere publicaties blijft Wurmser op dezelfde spijker hameren. In een vervolgrapport met als titel ‘Coping with Crumbling States’ pleit Wurmser met nog meer verve voor een hertekening van de politieke kaart van het Midden-Oosten. Volgens hem kan daarbij geprofiteerd worden van de verbrokkeling van de seculiere en nationalistische staten in de Arabische wereld die zich begint af te tekenen. Het Westen heeft er fout aan gedaan dergelijke staten te steunen om een dam op te werpen tegen de dreiging van het islamitisch fundamentalisme, betoogt Wurmser in ‘Tyranny’s Ally’, een boek uit 1999. Volgens hem gaan de Amerikaanse universiteiten, het ministerie van Buitenlandse Zaken en de CIA nog altijd uit van de verkeerde stelling dat die nationalistische regimes de beste garantie zijn voor stabiliteit in het Midden-Oosten. Die veronderstelling leidt volgens Wurmser tot een slecht beleid.