Chileense wapenaankopen verontrusten buurlanden

77 procent van de inwoners van de Peruaanse hoofdstad Lima denkt dat Chili een nieuwe wapenwedloop op gang heeft gebracht, en 48,5 procent acht een militair conflict met het buurland mogelijk. Dat blijkt uit een opinieonderzoek dat in maart werd uitgevoerd door de universiteit van Lima. Zes op tien respondenten vond dat de Peruaanse regering meer moet investeren in nieuw wapentuig, al koopt het arme Peru dit jaar al twee gebruikte fregatten in Italië en nog eens twee van die schepen in 2006, en onderhandelt de regering met Rusland over een krediet van 250 miljoen dollar om daarmee zijn gevechtsvliegtuigen te laten moderniseren en herstellen.

De verhoudingen tussen Chili, Peru en Bolivia zijn gespannen sinds de ‘Oorlog van de Stille Oceaan’, die van 1879 tot 1883 woedde. Peru verloor door dat conflict zijn provincie Tarapacá aan Chili, terwijl Bolivia met de provincie Antofagasta zijn enige uitweg naar zee aan Chili moest laten. De territoriale geschillen van toen zorgen nog altijd voor wrevel in Peru en Bolivia.

Ook het Colombiaanse leger wordt versterkt. De regering van Alvaro Uribe heeft begin dit jaar 46 gevechtstanks en de bijhorende munitie besteld in Spanje. Critici in Colombia stellen dat die aankoop gebeurt op advies van de VS en bedoeld is om het regime van de linkse Venezolaanse president Hugo Chávez te intimideren. Er bestaat wel een mogelijkheid dat de nieuwe Spaanse premier, José Luis Rodríguez Zapatero, terugkomt op de toezegging van zijn voorganger.

Verder overweegt ook Brazilië nieuwe investeringen in gevechtsvliegtuigen en in de zeemacht. De buurlanden van Brazilië lijken zich daarover geen zorgen te maken. Terecht, oordeelt Gerardo Cavagnan, een voormalige legerkolonel en nu onderzoeker van de Cel Strategische Studies van de Universiteit van Campinas. Volgens hem gaat het vooral om de modernisering van wapentuig dat zo verouderd is dat het ronduit onveilig begon te worden.

Cavagnan vindt ook niet dat Chili ervan beschuldigd kan worden een wapenwedloop te ontketenen in Latijns-Amerika: ook dat land is volgens hem gewoon bezig met de hoognodige vervanging van oud materieel. De Argentijnse militaire expert Rosendo Fraga maakt zich ook niet veel zorgen. Chili geeft meer geld uit aan zijn leger dan de overige landen in Latijns-Amerika, maar dat illustreert vooral hoe weinig de overige landen in de regio besteden. Geen enkele andere regio geeft minder uit aan wapenaankopen in verhouding met het bruto binnenlands product.

Sommige experts zien wel problemen. Santiago Escobar, een onderzoeker van het Chileense Instituut voor Strategische en Internationale Veiligheidsstudies, oordeelt dat Chili de voorbije jaren te veel heeft uitgegeven aan wapens die bovendien onhoudbare operationele kosten veroorzaken. De F-16s zijn volgens hem vooral om prestigeredenen aangekocht.

De Peruaanse socioloog en veiligheidsexpert Raúl Gonzales gelooft dat er zowel van Chili als van Peru impulsen uitgaan voor een nieuwe wapenwedloop. Ondanks de barre financiële situatie van het land zou de Peruaanse president Alejandro Toledo zich daar niet tegen kunnen verzetten, uit angst voor de reactie van zijn eigen strijdkrachten. Chili van zijn kant zou ook door de VS aangezet worden zich beter te bewapenen. Chili, al lang een trouwe bondgenoot van de VS, zou volgens sommige analisten in Washington gelden als een stabiliserende factor in een regio waar veel sociale conflicten broeden.