China vreest nucleair domino-effect in Oost-Azië

China was nooit opgezet met het Noord-Koreaanse kernwapenprogramma, maar wilde niet te veel druk zetten op zijn traditionele bondgenoot om de het stalinistische regime van Kim Jong-il niet te destabiliseren. Peking wil geen mislukte staat aan zijn grens en al helemaal geen chaotische ontwikkelingen die de Verenigde Staten een aanleiding zouden geven om tussenbeide te komen. De VS zijn een bondgenoot van Zuid-Korea en staan mee in voor de veiligheid van dat land.

Sinds Noord-Korea in oktober een kernwapen testte, hebben Chinese analisten heel andere zorgen. “De atoomtest heeft alles veranderd”, zegt Fu Mengzi, een expert van het Chinees Instituut voor Internationale Betrekkingen. Noord-Korea beweerde al jaren dat het atoomwapens had maar voor oktober ontbrak elk hard bewijs. Peking gelooft dat Japan en Zuid-Korea binnen drie tot acht maanden ook in het bezit van kernwapens kunnen komen, zegt Zhu Feng, een specialist Internationale Betrekkingen van de universiteit van Peking.

Zuid-Korea gaf al in 2004 toe dat het nucleaire proeven had uitgevoerd en kleine hoeveelheden plutonium en verrijkt uranium had aangemaakt. Maar China vreest nog meer dat Japan atoomwapens gaat bouwen. Japan koloniseerde een deel van China voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog en die wonden zijn nog altijd niet geheeld.

De Japanse buitenlandminister Taro Aso zorgde voor een politieke schokgolf in China met de uitspraak dat Japan er goed aan doet grondig na te denken over de uitbouw van een atoomarsenaal, als “een andere manier van denken”. Conservatieve politici in Japan voeren al langer aan dat het land zich moet ontdoen van de pacifistische grondwet die het land na de Tweede Wereldoorlog kreeg. Ze verwijzen dan naar de modernisering van het Chinese leger en de kernwapens in Noord-Korea.

“De dreiging die uitgaat van een kernwapenwedloop in Oost-Azië is niet minder groot dan het gevaar dat separatistische krachten in Taiwan betekenen voor de Chinese belangen”, schreef Zhu Feng onlangs in het invloedrijke weekblad Zuidelijk Weekend. “Zo’n wapenwedloop zou het politieke evenwicht in de regio verstoren en het Chinese ideaal van een ‘wereld in harmonie’ nagenoeg onbereikbaar maken”.

Peking voert intensieve bilaterale en multilaterale gesprekken om Noord-Korea zoals vroeger met zachte hand op een meer rationele koers te krijgen, maar er zijn al langer tekenen dat de prioriteiten van Peking beginnen te veranderen.

Na de provocerende Noord-Koreaanse rakettests van juli steunde China al een harde resolutie van de VN die de lancering van de raketten veroordeelde. Na de ondergrondse kerntest van oktober stemde China voor de afkondiging van sancties tegen het Noord-Koreaanse regime. Eerder had China zich altijd tegen VN-maatregelen verzet.

De mogelijkheid van een regionale kernwapenwedloop zal allicht de gesprekken tussen de Chinese premier Wen Jiabao en zijn Japanse en Zuid-Koreaanse collega’s domineren bij de jaarlijkse Oost-Aziatische Top van volgende week in de Filipijnen. Peking wil daarnaast ook het zespartijenoverleg over ontwapening nieuw leven inblazen. Die gesprekken tussen China, Noord-Korea, de VS, Zuid-Korea, Japan en Rusland begonnen eind 2003. Pyongyang verliet de onderhandelingstafel in 2005, maar verklaarde zich na Chinese druk in oktober weer bereid om te praten.