Chinese Yukos-affaire barst los

Na een korte flirt met privé-investeringen in de oliesector is Peking vorig jaar begonnen met de onteigening van private olie-installaties in de provincie Shaanxi. De confiscatie van de boorputten kadert in een algemene ecologische schoonmaakbeurt en een revisie van de industrie. De eigenaars van de installaties hebben besloten samen een proces aan te spannen tegen de staat. Volgende maand gaan ze de zaak indienen bij de provinciale rechtbank van Shaanxi. Volgens advocaat Zhu Jiuhu betaalt de staat veel te lage prijzen voor de boorputten. Maar we vechten niet voor betere compensaties, zegt Zhu. De eigenaars willen hun installaties terug. Die zijn naar schatting 660 miljoen euro waard.

Volgens juridische experts zou deze rechtszaak wel eens het grootste proces ooit kunnen worden dat tegen de Chinese staat is ingespannen. Expert Jiang Ping meent dat deze zaak de risico’s van privaat ondernemen in China blootlegt. De Chinese grondwet biedt maar weinig bescherming tegen administratief wangedrag. De parallellen met de Yukos-affaire in Rusland, waar de oliemaatschappij van zakenman Chodorkovski vervolgd wordt wegens belastingontduiking en achterstallige betalingen, zijn opvallend. Ook in China gaat het om een juridisch steekspel tussen privé-actoren en de staat over geld en olie. Net als Moskou wil Peking meer controle over de natuurlijke rijkdommen van het land.

Officieel heeft China nooit private spelers in de oliesector toegelaten. In het midden van de jaren negentig liet Peking echter een experiment toe in Shaanxi. Lokale overheden kregen er het recht de plaatselijke olievoorraden uit te baten, die tot dan toe in handen waren van het staatsbedrijf China National Petroleum Corporation. De lokale overheden in Shaanxi lieten de ontginning van de olievelden over aan duizenden private spelers, die werden gelokt met de belofte van grote winsten. Naar schatting honderdduizend Chinezen investeerden in de private oliewinning, van een paar honderd tot tienduizenden euro’s. Na korte tijd begon de olie te stromen. Tussen 1994 en 2003 leverde dit duizenden euro’s aan belastinginkomsten op. Maar tegelijkertijd zorgde de ongereguleerde olieontginning ook voor milieuvervuiling en massale verspilling. Vorig jaar reageerde Peking met administratieve maatregelen en liet de staat de private installaties in beslag nemen.

De sterk stijgende vraag naar olie in China, een gevolg van de indrukwekkende economische groei, heeft de voorbije maanden de olieprijzen op de wereldmarkt pijlsnel de hoogte in gejaagd. Volgens de laatste voorspellingen van de Chinese Staatshervormings en -ontwikkelingscommissie zal China in de komende wintermaanden blijven kampen met langdurige energietekorten. (KC/PD)