Corrupt leger ondergraaft stabiliteit in Guinee-Bissau

Op 6 oktober vermoordden muitende militairen opperbevelhebber Veríssimo Correia de Seabra en legerwoordvoerder kolonel Domingos de Barros. Gewapende troepen zwerven nog steeds door de straten van de hoofdstad.

De muitende militairen waren niet in eerste instantie uit op het grijpen van de macht. Ze eisten betaling van achterstallige soldij en protesteerden tegen de onmenselijke omstandigheden’ in de militaire barakken en de corruptie en vriendjespolitiek in de hogere rangen van het leger.

De liquidaties hebben deels een etnische achtergrond. De slachtoffers waren Papéis en de moordenaars behoorden tot de Balanta, de grootste etnische groepering in Guinee-Bissau, zegt Fernando Ká, voorzitter van de Guinee-Bisause Sociale Solidariteits Associatie.

De crisis in de voormalige Portugese kolonie was het enige agendapunt van een vergadering van ministers van Buitenlandse Zaken van de Gemeenschap van Portugees Sprekende Landen (CPLP) vorige week in Lissabon. De muiterij was geen staatsgreep, maar ze legt wel de zwakte van de democratische instellingen in Bissau bloot, zo luidde de analyse. De ministers van Angola, Brazilië, Kaapverdië, Oost-Timor, Guinee-Bissau, Mozambique, Portugal en San Tomé en Principe besloten een missie naar Guinee-Bissau te sturen onder leiding van de Oost-Timorese minister van Buitenlandse Zaken José Ramos-Horta. De delegatie moet samen met de lokale autoriteiten, het leger, politieke partijen en burgers de stabiliteit in het land terugbrengen.

Volgens de CPLP dreigt Guinee-Bissau verder geïsoleerd te worden en neemt de bereidheid van internationale donoren om ontwikkelingshulp te geven af.
De Guinees-Bissause minister van Economie en Financiën Joao Fadiah, een van de weinigen die het leger openlijk durfde te bekritiseren, zegt dat zijn land na 6 oktober drie of vier jaar is teruggegleden in de tijd.

Veertien Guinese ngo’s vragen dat de Verenigde Naties assisteren bij een grondige hervorming van het leger. Er komt volgens hen geen stabiliteit in Guinee-Bissau, voordat het leger van top tot teen geherstructureerd is. In de eerste plaats is het volgens de ngo’s noodzakelijk dat het militaire apparaat gezuiverd wordt van de sterke etnische identificatie. In de tweede plaats moet een evenwicht gevonden worden in de rekrutering van militairen van verschillende etnische afkomst, met een voorkeursbeleid voor degenen die kunnen lezen en schrijven, zegt Ká.

Wie soldaat wil worden, moet minimaal de basisschool doorlopen hebben, stelt Ká.
Onderofficieren moeten een middelbare schoolopleiding hebben afgerond en officieren een hogere opleiding. Alleen dan zijn ze voldoende voorbereid op hun militaire werk in een democratische rechtstaat, aldus Ká.

De president van Guinee-Bissau, Henrique Rosa, heeft volgens hem bijzonder kwalijk gehandeld door generaal Tagnoi Noi, een van de betrokkenen bij de moord op Veríssimo Correia de Seabra, tot legercommandant te benoemen. Noi is analfabeet en zijn enige verdienste is dat hij guerrillastrijder geweest is tijdens de onafhankelijkheidsstrijd tussen 1961 en 1974. Na dertig jaar onafhankelijkheid zouden militaire promoties gebaseerd moeten zijn op democratische principes, niet op wie de meeste Portugezen heeft vermoord tijdens de oorlog, aldus Ká. (JS/MM)