Cuba wil Niet-gebonden Beweging sterker maken

De top van 11 tot en met 16 september heeft in de eerste plaats tot doel om de Beweging van Niet-Gebonden Landen (NAM) nieuw leven in te blazen. De beweging ontstond in 1961 op het toppunt van de Koude Oorlog. Het was een alliantie van ontwikkelingslanden die een alternatief wilden voor een bondgenootschap met de Sovjetunie of de VS.

Na de Koude Oorlog leek de interesse voor de organisatie te tanen. Daar kwam de jongste jaren echter verandering in. Vooral onder het voorzitterschap van Zuid-Afrika (1998-2003) en het huidige voorzitterschap van Maleisië begon de beweging aan een tweede jeugd. Op de top in Havana zal gastland Cuba het roer overnemen.

“Wij hebben het werk (om de NAM te rehabiliteren) dat Zuid-Afrika begon, verder gezet”, zei de Maleisische ambassadeur in Cuba vorige week. “Het is essentieel dat we de gemeenschappelijke banden tussen onze landen blijven versterken. We moeten allemaal aan dezelfde kant staan als we willen dat we een stem hebben in de wereld.”

Ter voorbereiding van de top tekende Cuba een nieuw ontwerp van beleidsverklaring uit. Die tekst zegt onder meer dat “de afwezigheid van twee rivaliserende coalities in geen geval de nood vermindert om de NAM te versterken als een mechanisme voor de politieke coördinatie van ontwikkelingslanden.”

“Het is meer dan ooit essentieel dat onze naties verenigd en standvastig blijven en meer actief worden om het unilateralisme succesvol te bestrijden”, gaat de tekst verder. Het voorstel werd al aan alle leden voorgelegd; de goedkeuring op de top is enkel een formaliteit.

De prominente aanwezigheid van Cuba in de NAM is zeker bijzonder. Cuba was in 1961 het enige land uit Latijns-Amerika en de Caraïben dat tot de stichtende leden behoorde. Hoewel Havana een goede band bleef onderhouden met Moskou en de socialistische regimes in Oost-Europa, behield het zijn lidmaatschap van de NAM. Cuba was zelfs het gastland voor de zesde top in 1979 en was al eerder voor drie jaar voorzitter.

Abelardo Moreno, de vice-minister van Buitenlandse Zaken van Cuba, zegt dat de NAM alleen in naam het midden houdt tussen de kapitalistische en communistische regimes. “In de praktijk heeft de NAM altijd gediend als een mechanisme om erop toe te zien dat het internationale recht wordt nageleefd”, aldus Moreno.

In de huidige internationale context vindt Cuba een sterke NAM daarom meer dan ooit nodig. Die context omschrijft Moreno scherp als “een unipolaire wereld, waarin het gebruik van geweld overheerst, en er een gebrek aan respect is voor de soevereiniteit en het recht op onafhankelijkheid van naties.” Daarmee haalt hij indirect scherp uit naar de oeroude vijand van Cuba, de Verenigde Staten.

“Als de principes van Bandung, bij de oprichting van de NAM, goed waren toegepast, zou er geen plaats zijn voor de huidige politiek van de VS”, zei een Cubaanse onderzoeker aan IPS. Hij wil liever anoniem blijven. Die principes omvatten onder meer respect voor de mensenrechten, geen tussenkomst in de interne aangelegenheden van andere landen en het afzien van druk tegenover andere landen. Ze stipuleren ook dat leden ernaar streven conflicten op een vredelievende manier op te lossen en samenwerking willen bevorderen.

De Nam omvat 53 landen in Afrika, 38 in Azië, 24 in Latijns-Amerika en de Caraïben, en één in Europa (Wit-Rusland). (YD/PD)