'De Belgische staat moet zijn eigen wetgeving naleven'

Volgens nogal wat jeugdwerkers is de situatie van nbmv die niet in de opvang zitten alarmerend, vooral in Brussel stijgt het aantal dakloze nbmv die geen asiel aanvragen. Deelt u die mening?

Franz Geleyn: Jazeker, maar het is geen nieuw “fenomeen”. De situatie van nbmv die geen asiel aanvragen, kennen we al jaren. Sinds jaren weigert Fedasil systematisch om deze jongeren vrijwillig te huisvesten. Het agentschap huisvest enkel “vrijwillig” na een gerechtelijke veroordeling.

Wat we nu ook sinds enkele maanden merken is dat rechtbanken minder snel geneigd zijn om Fedasil te veroordelen als nog geen minderjarigheid bewezen wordt. Waarom dat zo is weet ik niet – ik ben geen rechter. Maar het wordt dus meer en meer alarmerend. Medische testen kunnen immers lang op zich laten wachten. Het gevolg: sommige jongeren moeten dus lang wachten voor ze opvang krijgen.

Hoeveel dossiers over nbmv zonder huisvesting behandelt u?

Franz Geleyn: Enorm veel. Op jaarbasis schat ik dat ik ongeveer 150 dossiers behandel over niet begeleide minderjarigen die geen asiel aanvragen en die geen huisvesting hebben. Daarnaast heb ik ongeveer hetzelfde aantal dossiers over nbmv die wèl asiel aanvragen.

Wat komt in die dossiers vaak terug?

Franz Geleyn: Een groot probleem op dit moment is de achterstand op het niveau van de dienst Voogdij voor het uitvoeren van de leeftijdstesten. Dat betekent soms dat de jongere – in afwachting van een antwoord – op straat moet blijven. Nogal wat jongeren verdwijnen dan “in de natuur”. Als je zo’n jongere, die gepokt en gemazeld is door een straatleven, zegt: ‘afspraak over twee en een halve maand’, zijn er veel die niet meer opdagen.

Welke profielen ziet u?

Franz Geleyn: De grote groepen nbmv zijn Afghanen en Guineeërs. Maar die jongeren hebben doorgaans geen huisvestingprobleem, omdat ze asiel aanvragen en Fedasil hen wel degelijk opvangt. De “probleemnationaliteiten” zijn de Maghrebijnen.

Fedasil vangt enkel minderjarigen op die asiel aanvragen. De niet-asielaanvragers vallen niet onder hun bevoegdheid, zegt het agentschap.

De wet maakt geen onderscheid tussen kinderen die asiel aanvragen en zij die dat niet doen.

Franz Geleyn: Dat is illegaal. De Belgische wetgeving maakt geen onderscheid tussen asielaanvragers en niet-asielaanvragers. De wet voorziet dat Fedasil niet-begeleide minderjarige vreemdelingen in de eerste opvangfase opvangt, of ze nu asiel aanvragen of niet. Alleen stellen we vast dat Fedasil dat niet doet.

Op het vlak van de jeugdzorg is er natuurlijk ook een groot probleem. De federale staat en de gemeenschappen schuiven de bal naar elkaar door. De gemeenschappen, bevoegd voor de bijzondere jeugdzorg, geven soms niet thuis.

Franz Geleyn: Wie verantwoordelijk is, vormt inderdaad een groot probleem. Maar opnieuw, het is wettelijk vastgelegd dat Fedasil verantwoordelijk is voor de huisvesting van àlle nbmv in de eerste fase. Men kan zich vragen beginnen stellen over de competentie van de Bijzondere Jeugdzorg of de SAJ (Service d’aide à la Jeunesse) aan Franstalige kant, maar ik denk dat de wet duidelijk genoeg is in termen van bevoegdheden.

Nu, het is niet allemaal zo slecht. Fedasil richtte ook het centrum in Sugny op, dicht bij Bouillon, speciaal voor jongeren die geen asiel aanvragen. Door dit centrum te openen, toont Fedasil toch de wil om de wet te volgen.

Maar nogal wat jongeren houden het er snel voor bekeken.

Franz Gleyn: Ik wil de zaken niet diaboliseren. Voogden die er al geweest zijn, zijn positief. Maar objectief gezien is Sugny niet het antwoord voor een aantal van die jongeren omdat ze te ver van de stad zijn, ze lopen letterlijk en figuurlijk verloren in de verlaten bossen en de natuur.

Welke aanbevelingen zou u naar voor willen schuiven?

Franz Geleyn: Ten eerste zou de Belgische staat sneller uitspraak moeten doen over de leeftijd die bepaalt of iemand minderjarig of meerderjarig is. Want ik vind de vertragingen, waardoor nogal wat jongeren verdwijnen, beschamend.

Ten tweede moet de Belgische staat consequent zijn en zijn eigen wetgeving naleven. De wet zegt duidelijk dat de dienst Voogdij alle mogelijke maatregelen moet nemen om ervoor te zorgen dat de betreffende minderjarige zo snel mogelijk kan worden opgevangen. Ook zolang we nog geen uitsluitsel hebben of een jongere al dan niet minderjarig is, moeten we als staat onze verantwoordelijkheid nemen en die jongere opvangen. Het is pervers dat het naleven van de bestaande wetgeving nu afhangt van de snelheid of traagheid waarmee de Belgische staat reageert. Dat is schandalig. Stel je voor dat een leeftijdstest zes maanden duurt, dan duurt het even lang voor die minderjarige, als hij als dusdanig erkend wordt, zijn erkende rechten krijgt.

Aanvullend is er de kwestie om minderjarigen te huisvesten, een kwestie van politieke wil. Fedasil heeft duidelijk bepaalde categorieën uitgesloten van zijn opvangprocedure: de minderjarigen die geen asiel aanvragen of de families met kinderen zonder wettig verblijf.