De boeken top 3 van John Vandaele

‘Congo. Een geschiedenis’ van David Van Reybrouck

Veruit het meest literaire boek van dit trio maar dat betekent niet dat het boek geen inhoudelijke relevantie heeft, wel integendeel. Het komt tegemoet aan een van de grote verzuchtingen die MO* in zijn onderzoek bij de Congolese diaspora noteerde, namelijk dat de Belgen amper nog iets afweten van de koloniale geschiedenis. Een geschiedenis die leest als een roman. Je moet het maar doen.

‘Fault Lines’ van Raghuram Rajan

Op een goeie 200 pagina’s toont deze vroegere hoofd-economist van het IMF en professor economie aan de universiteit van Chicago, aan dat de financieel-economische crisis veroorzaakt is door diepgaande problemen. De ongelijkheid in de VS zette de politiek ertoe aan een beleid van goedkoop krediet te voeren zodat de armen ook woningen en stuff konden blijven kopen. En zo nog konden blijven geloven in de American Dream. Dat beleid kwam in contact met de ‘gesofistikeerde’ financiële sector van de VS. Die wist met al zijn ‘innovaties’ de kredietzeepbel lang te maskeren, maar uiteindelijk barstte de bel toch. Maar het probleem blijft: de ongelijkheid in de VS blijft gigantisch. Rajan ziet in meer kansen op opleiding de oplossing, omdat fiscale herverdeling in de VS politiek gezien toch niet lukt. Rajan beschrijft ook de globale onevenwichten tussen de uitvoerders van de wereld — Japan, Duitsland en China — en de consumenten — de VS en Groot-Brittannië. Ook onhoudbaar. Maar o zo moeilijk te veranderen, weet Rajan. Als IMF-topman probeerde hij al in 2005 die grote handelsonevenwichten bespreekbaar te maken tussen de grote blokken maar hij kreeg er geen beweging in. Interessant ook nog: Rajan raadt het IMF aan om van de ngo’s te leren. Eerder dan te proberen een WTO met harde macht te worden, kan het IMF beter zoals ngo’s proberen om bevolkingen te overtuigen van de noodzaak van bepaalde hervormingen en op die manier haar adviezen toch waar te maken. Spits. Kort. Zeer zeer goed geïnformeerd. Open van geest.

‘The Spirit Level’ van Richard Wilkinson en Kate Pickett

Het boek ‘The Spirit Level’ van Richard Wilkinson en Kate Pickett, zet ik op nummer 3 omdat ik het een belangrijk boek vind. Het is geen goed boek in de zin van aangenaam lezen, maar het is belangrijk omdat het  aantoont dat grote inkomensongelijkheid slecht is voor de gezondheid van mens en samenleving: in samenlevingen met meer inkomensongelijkheid is er minder vertrouwen en minder sociale mobiliteit, mensen sterven er vroeger, lijden er meer aan vetzucht en mentale ziektes. Er zijn meer moorden en meer gevangenen. Wilkinson baseert die conclusies op tientallen onderzoeken en vergelijkingen tussen de rijke landen van deze wereld, en de 50 deelstaten van de VS. Ongelijkheid is kennelijk zo slecht dat zelfs rijke mensen sneller sterven in meer ongelijke samenlevingen dan in meer gelijke samenlevingen. We kunnen daaruit meerdere zeer actuele lessen trekken. Een. In tijden van besparingen is het niet verstandig besparingen door te voeren die leiden tot meer ongelijkheid, want ze zullen misschien kosten veroorzaken, dan ze besparen. Twee. In tijden van klimaatverandering zullen we waarschijnlijk met minder groei moeten kunnen leven. Dat betekent dat herverdeling belangrijker wordt. Een boek dat de kosten van ongelijkheid in kaart brengt, komt dan goed van pas. Het sluit perfect aan bij dat andere interessante boek van een andere Brit, Tim Jacksons ‘Welvaart zonder groei’.