De mannen van de macht

Vladimir Putin –ontbloot bovenlijf, camouflagebroek, combat boots– gooit zijn vislijn uit. De zon schijnt op het moederland, de president staat als een rots in de blakende branding. Aan de andere kant van de wereld zoekt Nicolas Sarkozy de zon niet op in een nationalistische omgeving, maar in het land dat enkele jaren geleden nog de erfvijand van Frankrijk en bij uitbreiding van de hele Europese beschaving was: de Verenigde Staten. Hij jogt, hij trekt zijn T-shirt uit, hij kapittelt journalisten, hij bevaart de woeste baren samen met de George H. en George W. Bush. De Amerikaanse president zelf zal naar jaarlijkse gewoonte wel weer een kubieke meter hout klieven, precies op de dag dat de fotojournalisten hun uurtje toelating krijgen de keurig geregisseerde vakantiebezigheden van de president te fotograferen. De algemene boodschap van het komkommernieuws lijkt onontkoombaar: presidenten op vakantie zijn macho’s en de beelden die ze van zich laten produceren zijn clichés uit jongensboeken.
Politieke macht is nochtans allang niet meer het exclusieve domein van het mannelijke geslacht. Angela Merkel, Ellen Johnson-Sirleaf, Michelle Bachelet, Tarja Halonen of Prathiba Patil gaan tijdens hun vakantie weliswaar geen forel vissen in ontbloot bovenlijf en het is redelijk onwaarschijnlijk dat ze zich Old Shatterhand of Winnetoe wanen in woeste vergezichten. Toch is hun macht niet minder reëel dan wanneer hun ambt ingevuld zou worden door gestaalde en gespierde politici. Macht evolueert stilaan van stugge autoriteit naar gedeelde verantwoordelijkheid. Alleen zijn evoluties nooit perfect opgaande lijnen en zijn er dus evenveel tekenen van regressie als van vooruitgang. Naast het toenemend aantal machthebbers van beide geslachten met echt democratische streefdoelen, duikt een eveneens groeiend aantal neorambo’s op in de arena van de internationale politiek. Van Moskou en Islamabad over Washington en Caracas tot Teheran en Harare vind je machthebbers met échte ballen die zeggen waar het op staat en die inspraak, zorg en gelijke kansen zaken voor sissies vinden. Dat zorgt niet alleen voor licht gênante vakantiefoto’s, het ondergraaft ook een internationaal politiek systeem dat opgebouwd wordt rond overleg, afgesproken regels en zorgvuldig geformuleerde compromissen. En het voedt de illusie dat de ware wereld even eenvoudig in zwart en wit op te delen valt als een oude western, met een eenzame sheriff die voor recht en orde zorgt.
Het meest verontrustende is wellicht dat er veel afnemers zijn voor die nieuwe machopolitiek. Het vertrouwen in complexe systemen is afgekalfd omdat ze niet in staat bleken de veiligheid en -sociale- zekerheid van burgers uit Noord en Zuid te garanderen. Dat sociale deficit maakte de baan vrij voor de terugkeer van de autoritaire illusie, de macht die met ontbloot bovenlijf de problemen aanpakt. We weten uit het verleden dat zo’n aanpak de maatschappelijke problemen eerder vergroot dan oplost, maar geschiedenis is nu eenmaal geen hoofdvak in de gemediatiseerde samenlevingen van vandaag.
In eigen land konden de toppolitici niet op vakantie, wat een aantal onder hen er niet van weerhield stoere politieke poses aan te nemen en flink op de eigen borst te roffelen. Macht schrijf je in België al lang met een kleine letter en in het meervoud en dat zou een goede zaak kunnen zijn. Beslissingen dichter bij de burger brengen, is immers een democratisch principe dat de volle realisatie verdient. Wat de onderhandelaars in Hertoginnedal doen, heeft daar echter weinig mee te maken. Nog minder lijkt het op een oefening om de toekomst van de Belgen te garanderen in een snel veranderende wereld. Bevoegdheden, budgetten en zelfs grondgebieden splitsen klinkt stoer en simpel, de vraag is of het echt de enige manier is om voor beter bestuur te zorgen. Brussel is de Ponderosa niet.