Een hete zomer voor de kust van Israël (analyse)

De belangrijkste reden voor de Arabisch-Israëlische oorlog in 1967 was het Israëlische doembeeld dat de Arabieren hen de in zee wilden drijven. Die profetie werd nooit werkelijkheid. Maar ook een Palestijnse staat kwam er niet. De oorlog leidde wel tot de Israëlische bezetting van de Palestijnse gebieden, en het verzet tegen die bezetting.
Vandaag, na Israëls omstreden militaire operatie tegen het hulpkonvooi voor Gaza, kan niemand voorspellen of het resultaat een keerpunt zal betekenen in dat verzet, een keerpunt dat mogelijk tot het einde van de bezetting leidt. Dat langverwachte resultaat hangt echter af van de richting die het verzet nu inslaat.
Na de confrontatie op volle zee staat vast dat het een hete zomer wordt op de oostelijke Middellandse Zee. Op het kalme water kan hulpkonvooi na hulpkonvooi de Israëlische blokkade proberen te doorbreken. Maar onder de oppervlakte is de zee aan het koken en dreigt er storm.

Grote gevolgen

“Wat als een tragische confrontatie begon, neemt onverwachte proporties aan met grote strategische gevolgen voor de regio”, zei Amos Gilad, een topman van Defensie op de radio van het Israëlische leger. “Stel u voor dat landen die vroeger bondgenoten waren, nu letterlijk tegenover elkaar staan: daar zitten we nu dicht bij.”
Het voorbije weekend kwamen er berichten uit Ankara dat de Turkse eerste minister Recep Tayyip Erdogan overwoog om zelf aan boord te gaan van een schip om de Israëlische blokkade te doorbreken, vergezeld van een schip van de Turkse marine.
Turkije ontkende die berichten later maar Israël maakte meteen duidelijk dat het zo’n zet als een gevaarlijke provocatie zou interpreteren. “Als hij naar hier komt met Turkse oorlogsschepen, dan kan er geen twijfel over bestaan dat dit tot een oorlogsverklaring leidt”, waarschuwde Uzi Dayan, een majoor-generaal in de Israëlische legerreserve en voormalig hoofd van de Nationale Veiligheidsraad. “We moeten een duidelijke lijn trekken en zeggen dat wie die passeert niet geënterd zal worden maar tot zinken zal worden gebracht”, zei hij op de legerzender.

Iran

Vandaag kwam ook het bericht dat er Iraanse hulpschepen naar Gaza willen met voedsel, medicijnen en medische apparatuur. “De schepen zullen eind deze week naar Gaza vertrekken”, vertelde Abdolrauf Adibzadeh, de Iraanse directeur van de Rode Halve Maan, de islamitische variant van het Rode Kruis.
Eerder had Ali Shirazi, een vertegenwoordiger van ayatollah Ali Khamenei, verklaard dat de Iraanse Revolutionaire Garde klaar stond om schepen naar Gaza te escorteren “met al haar macht en mogelijkheden”.
Een week na de confrontatie op volle zee wordt niet alleen Gaza belegerd maar ook Israël zelf.

Geen precedent

Maar ondanks de toenemende diplomatieke druk weigert Israël de storm te kalmeren door de internationale onderzoekscommissie toe te staan die de VN vragen. “Er zijn veel voorstellen voor allerlei soorten commissies,” zei premier Benjamin Netanyahu, “maar we willen geen problematisch precedent scheppen.”
Tegelijk vertelde defensieminister Ehud Barak aan ministers van zijn Arbeidspartij dat er geen haast is voor een onderzoekscommissie. “Zetten de Verenigde Staten een onderzoekscommissie op telkens als er iets gebeurt in Afghanistan?” Tijdens de vergadering achter gesloten deuren zei Barak naar verluidt dat Israël het allemaal nog een week of twee of drie moest aanzien. “Iedereen zal het dan vergeten en de druk op ons zal wegebben.”

Bestaansrecht

Die internationale druk lijkt niet zo gauw te verdwijnen. Maar ook aan Palestijnse zijde dreigt men kansen te torpederen om vooruitgang te boeken. De Palestijnen worden in een draaikolk meegezogen en gebruiken de internationale kritiek op Israël om de legitimiteit van Israëls bestaansrecht weer sterker in twijfel te trekken.
Het Witte Huis lijkt niet van plan zich daardoor te laten afleiden. Te midden van alle beschuldigingen heen en weer, te midden van de zware kritiek op Israël, en ook op de VS voor hun “zachte” kritiek op Israël, slaagde Washington erin om de Arabische Liga ervan te overtuigen om haar mandaat aan de Palestijnse Autoriteit om de vredesgesprekken voort te zetten, niet in te trekken.
Speciaal gezant George Mitchell ging eind vorige week door met zijn pendeldiplomatie tussen Ramallah en Jeruzalem.
Als grootste pleitbezorger van de tweestatenoplossing laten de Verenigde Staten niet toe dat de confrontatie voor de kust van Gaza de vraag naar de achtergrond duwt of Israël echt klaar is om een allesomvattend vredesakkoord te sluiten met de Palestijnen en om de bezetting te beëindigen, niet alleen van de Westoever maar ook van Gaza.