Een nieuwe benadering van armoedeonderzoek - waarom zijn sommige mensen rijk?

Voortrekker van het nieuwe soort armoedeonderzoek is Marcelo Medeiros van het Instituut voor Toegepaste Economie (IPEA). Medeiros wordt in zijn opvattingen gesteund door een groep vooraanstaande hoogleraren, verbonden aan verschillende universiteiten in de omgeving van de stad São Paulo, die recent het boek ‘Os ricos no Brasil’ (De rijken in Brazilië) uitbrachten.

Uit onderzoek dat Medeiros tussen 1997 en 1999 heeft uitgevoerd, blijkt dat ruim driekwart van het inkomen van de rijke Braziliaan afkomstig is uit zaken die direct te maken hebben met werk. Dan gaat het om loon, maar ook opbrengsten die werknemers en stafmedewerkers direct van hun bedrijven ontvangen. Betalingen die te maken hebben met de pensioenopbouw vertegenwoordigen 18 procent van het inkomen van de rijke Braziliaan, terwijl slechts twee procent gehaald wordt uit rente, dividend of andere financiële toepassingen.

Medeiros definieert rijke Brazilianen als mensen die in september 1999 per gezin minimaal 2170 reais per maand (ruim 630 euro) ontvingen. Het komt overeen met een groep die 0,9 procent van de Braziliaanse bevolking, met een totaal van 170 miljoen inwoners, vertegenwoordigt.

De groep vooraanstaande hoogleraren hanteerde voor de term rijk een gezinsinkomen van meer dan 3100 euro. Volgens dat criterium is de rijke bevolking in twee decennia meer dan verdubbeld, van 507.600 in 1980 tot 1,16 miljoen in 2000, ofwel van 1,8 tot 2,4 procent van de inwoners van Brazilië. Gegevens uit het boek ‘Statistieken van de 20ste eeuw’ wijzen uit dat het rijkste tiende van de Braziliaanse bevolking in 1960 34 keer zoveel verdiende als het armste tiende. In 1990 was dit verschil opgelopen tot meer dan 60 procent. Het komt overeen met de cijfers die onlangs werden genoemd door de Braziliaanse president Luiz Inácio Lula Da Silva. Volgens de president is ruim 40 procent van de Braziliaanse bevolking, ongeveer een kwart van het totaal, uitermate kwetsbaar.

Een van de oorzaken van het toegenomen aantal rijken in Brazilië is de uitbreiding van de financiële markten. Hét voorbeeld is São Paulo, een stad die te maken kreeg met een leegloop van grote industrieën, maar wel uitgroeide tot de financiële hoofdstad van het land. In 1980 woonde 37,8 procent van de rijke Brazilianen in São Paulo. Dat aantal steeg in twintig jaar tot 58 procent, en dat terwijl andere grote steden juist het aantal rijken binnen hun stadsgrenzen zagen dalen. (FD/AD)