Garzón wil ex-presidenten Guatemala op de rooster leggen

Het bezoek van de Spaanse magistraat moet nog worden goedgekeurd door het Spaanse en het Guatemalteekse ministerie van Buitenlandse Zaken en door het Hooggerechtshof in Guatemala. Gustavo Meoño, het hoofd van de Stichting Rigoberta Menchú, schat dat rechter Garzón binnen twee of drie maanden aan de ondervragingen zal kunnen beginnen. Onder de beschuldigden bevinden zich grote namen, zoals de voormalige staatshoofden Fernando Lucas García (1978-1982), Efraín Ríos Montt (1982-1983) and Oscar Mejía (1983-1986).

De daders van de massamoorden, martelingen en verdwijningen die Guatemala tussen 1960 en 1996 teisterden, zijn nog altijd niet bestraft. Tijdens die periode van repressie en burgeroorlog kwamen meer dan 200.000 mensen kwamen om, waarvan 85 procent van indiaanse afkomst. 40.000 tot 55.000 mensen verdwenen. Het geweld bereikte een hoogtepunt in de jaren zeventig. Toen veegde het leger 450 dorpen van de kaart en werden volgens een door de VN gesteunde onderzoekscommissie meer dan 600 massamoorden aangericht.

Sinds de ondertekening van de vredesakkoorden acht jaar geleden zijn wel een aantal rechtszaken aangespannen, maar het Guatemalteekse gerecht heeft nog steeds geen enkele van de militaire leiders die beschuldigd zijn van zware mensenrechtenschendingen achter de tralies gezet. Daarom richtte de Stichting Rigoberta Menchú zich tot buitenlandse rechtbanken.

Concreet werkt de Spaanse Garzón aan een rechtszaak tegen de verantwoordelijken van de dood van drie Spanjaarden en 34 anderen bij een aanval van het leger tegen de Spaanse ambassade in Guatemala-stad in 1980. Onder de slachtoffers bevonden zich onder meer een belangrijke Spaanse diplomaat, de voormalige Guatemalteekse vice-president Eduardo Cùaceres en de vader van Menchú. Garzón nam de zaak dit jaar over van zijn landgenoot Guillermo Luis Polanco.

Ríos Montt kondigde al aan dat hij zich niet zou laten ondervragen en dat hij de Spaanse Staat hem niet kan vervolgen. De nu 77-jarige ex-dictator stond maar twee jaar aan het roer van Guatemala, maar tijdens die periode werden volgens mensenrechtenorganisaties minstens 11 bloedbaden aangericht onder boeren, met meer dan 1200 dodelijke slachtoffers. De man wordt af en toe vergeleken met Pinochet voor zijn koppigheid in het blijven ontkennen of goedpraten van mensenrechtenschendingen onder militaire dictatorschappen. Nu krijgt hij met dezelfde Spaanse rechter af te rekenen die ook Pinochet in het nauw dreef.