Gerecht legt internationale gasbedrijven op de rooster

Drie ondernemingen die gecontroleerd worden door buitenlandse oliebedrijven zouden de voorbije jaren aardgas gepompt hebben van Santa Cruz, een departement in het oosten van Bolivia, naar San Matías, een stad aan de grens met Brazilië. Transredes, Gas TransBoliviano (GTB) en Gas Oriente Boliviano (GOB) deden dat op vraag van Southern Cone Gas en Transborder Gas Service, twee ondernemingen waarin Shell en Enron ook aandeelhouders zijn. Net over de grens, in het Braziliaanse Cuiabá, staat een gascentrale die toen ook in handen was van Enron. De Amerikaanse onderneming ging eind 2001 failliet.

De ‘superintendencia de hidrocarburos’ - een controleorgaan dat toekijkt op de olie- en gasindustrie, gaat momenteel na of die export geen inbreuk vormde op een wet die bedrijven verbiedt tegelijk aardgas te transporteren, te verhandelen en stroom te produceren.

Brett Wiggs, de voorzitter van Transredes, een consortium waarin Enron and Shell de hoofdaandeelhouders zijn, stelt zijn onderneming niets te maken heeft met het verhandelen van aardgas en dat het onderzoek is ingegeven door politieke belangen. GTB, een consortium van Transredes, Enron, Shell en het Braziliaanse Petrobras, stelt dat het niet samenvalt met zijn aandeelhouders Enron en Shell.

Maar er stinkt wel degelijk iets in de Boliviaanse gassector. De Boliviaanse krant La Prensa bracht de zaak aan het rollen met de onthulling dat Southern Cone op vrijwillige basis 6,3 miljoen dollar belastingen betaalde aan de Boliviaanse staat voor de export van aardgas naar Cuiabá. Southern Cone heeft helemaal geen vergunning om in Bolivia zaken te doen. Het bedrijf kocht het aardgas van de Boliviaanse petroleummaatschappij Andina. Tegen Andina wordt nu een onderzoek voorbereid rond mogelijke belastingontduiking. Het vooronderzoek maakte duidelijk dat waarschijnlijk ook andere bedrijven betrokken waren bij de illegale export van aardgas naar Brazilië. Daarbij zou een heffing van 18 procent ontweken zijn die op de winsten uit de export van aardgas moet worden betaald.

Officieel exporteert Bolivia dagelijks 2,2 miljoen kubieke meter aardgas naar Cuiabá. Naar afnemers op andere plaatsen in Brazilië gaat nog eens bijna 11 miljoen kubieke meter. Na Venezuela bezit Bolivia de grootste gasreserves in Latijns-Amerika. De exploitatie van die voorraden is voor een groot deel in handen van buitenlandse ondernemingen. Critici vinden dat Bolivia zelf te weinig verdient aan de export van dat gas. Die onvrede gaf vorig jaar voedsel aan sociale protesten die in oktober leidden tot de val van de toenmalige president, Gonzalo Sánchez de Lozada. Sánchez de Lozada haalde in 1994 Enron naar Bolivia omdat het arme land volgens hem een strategische partner nodig had voor de export van aardgas.

Tegen Enron zelf is in Bolivia inmiddels ook een onderzoek van start gegaan. Het bedrijf zou voor 150 miljoen dollar aandelen hebben verworven in Boliviaanse ondernemingen in de aardgassector zonder geld op tafel te leggen. Enron stelt dat het voldoende geïnvesteerd heeft in een nieuwe aardgaspijpleiding tussen Bolivia en Cuiabá, die in 2001 in gebruik werd genomen. Maar die pijpleiding voert door het Chiquitanowoud, een uniek natuurgebied waar ook verscheidene inheemse groepen wonen. Enron zou die problemen verzwegen hebben om van de Overseas Private Investment Corporation (OPIC), een Amerikaanse instelling die investeringen in het buitenland moet bevorderen, een lening van 200 miljoen dollar voor het project los te krijgen. (PD/ADR)