Gucci-handtassen zetten mensenrechten in de schaduw op Europees-Amerikaanse top

Griekse burgers en toeristen uit de tien nieuwe EU-lidstaten hebben nog steeds een visum nodig als ze de VS binnen willen. Commissievoorzitter José Manuel Barroso wil de Amerikaanse president George Bush tijdens de jaarlijkse Europees-Amerikaanse top onder druk zetten om de visumplicht af te bouwen. Barroso noemt het onaanvaardbaar dat niet alle Europese burgers aan hetzelfde visumregime onderworpen zijn.

De Europese Unie overweegt sancties. Een intern document, dat gisteren gelekt werd in de Britse pers, noemt een visumplicht voor Amerikaanse diplomaten “het enige werkbare vergeldingsmiddel”.

Zover komt het allicht niet. De EU verwacht dat Bush zijn belofte van vorig jaar inlost: dat de nieuwe EU-landen duidelijke criteria krijgen waaraan ze moeten voldoen om een visumvrijstelling te krijgen. Een versoepeling van die criteria is geen haalbare kaart, en een onmiddellijke vrijstelling zeker niet. Daarvoor moet het Amerikaanse parlement bereid zijn om de wetten tegen terrorisme en clandestiene migratie te wijzigen. Niet dus

De Europees-Amerikaanse top van morgen staat in het teken van het herstel van de goede relaties. Aan hooggespannen ambities geen gebrek. De EU en de VS willen beter samenwerken op het vlak van de handel en de energievoorziening - zowel olie als duurzame energie. De Amerikaanse Buitenlandminister Condoleezza Rice zal met haar Europese tegenhanger Benita Ferrero-Waldner de plooien in de buitenlandpolitiek glad strijken, onder meer over hulp aan de Palestijnen en de onderhandelingen over het Iraanse atoomprogramma. Een vierde domein van samenwerking zijn ‘wereldwijde uitdagingen’ zoals de klimaatverandering.

Studiebeurs

Slechts twee concrete resultaten staan voorlopig vast. De VS en de EU gaan samen optreden tegen piraterij van intellectuele eigendom. Het gaat daarbij niet alleen om vervalste merkkleding of handtassen maar ook om medicijnen, vliegtuigtickets en machineonderdelen. “Het aantal vervalste items dat door Europese douanes is beslag wordt genomen, is met 1000 procent gestegen tussen 1998 en 2004: van tien naar 103 miljoen”, zegt de Europese Commissie.

De EU en de VS verlengen ook een onderwijsakkoord uit 1995 over de uitwisseling van studenten en de harmonisering van studiepunten en diploma’s. Het budget voor universitaire samenwerking zal de komende acht jaar verdrievoudigen tot 45 miljoen euro aan Europese kant en een gelijkaardig bedrag aan Amerikaanse kant. Zo’n 6000 Amerikaanse en Europese studenten zullen tot 2013 kunnen profiteren van studiebeurzen en uitwisselingen.

Op economisch en politiek vlak is er aan goede voornemens geen gebrek, maar in hoeverre de EU en de VS nieuwe engagementen nemen is nog maar de vraag. Op het vlak van de handel blijven er grote meningsverschillen bestaan. Zo wil Brussel niet ingaan op de Amerikaanse vraag om de landbouwsubsidies af te bouwen. De VS willen hun luchtvaart niet openstellen voor buitenlandse investeerders.

Guantanamo

Amnesty International herhaalde vandaag (20 juni) de eis dat de EU officieel de sluiting van het omstreden gevangenenkamp van Guantanamo Bay zou vragen. De mensenrechtenorganisatie wil ook dat de EU-leiders de Amerikaanse president aan de tand voelen over de illegale vluchten waarmee de CIA in het geheim terreurverdachten zou overvliegen vanuit Europa.

Geen van die onderwerpen staat op de officiële agenda van Europese Commissie en van het Oostenrijkse voorzitterschap. Maar de druk is groot op EU-Commissaris Benita Ferrero-Waldner, verantwoordelijk voor het Buitenlands Beleid, om de sluiting van Guantanamo ter sprake te brengen. Het Europees parlement eiste middels een resolutie eerder deze maand al dat de lidstaten van de Europese Unie de Europees-Amerikaanse top aangrijpen om bij president George W. Bush aan te dringen op de sluiting van Guantanamo. Ook Manfred Nowak, de speciale rapporteur van de Verenigde Naties over folteringen, vindt de top een uitgelezen gelegenheid voor Bush om de sluiting van Guantanamo aan te kondigen. (MM/PD)