Het appèl van Paul Collier

De professor economie kreeg in Antwerpen een forum voor zijn boek ‘The Bottom Billion’, dat eerder dit jaar in het Nederlands verscheen onder de titel ‘Eén miljard achterblijvers’. Hoewel de originele versie ondertussen al drie jaar oud is, blijft het een actueel boek. Sommigen spreken zelfs van het meest invloedrijk boek over ontwikkeling ooit.

Collier legt op een heldere en academisch onderbouwde wijze een aantal structurele oorzaken van onderontwikkeling bloot. Hij geeft daarbij ook oplossingen, de ene al wat controversiëler dan de andere. Het idee dat Collier een remedie bezit voor ontwikkeling maakt hem een graag geziene gast. Hij wordt ook wel eens de rockster van de ontwikkelingseconomen genoemd. Hij is geliefd bij wereldleiders, ontwikkelingsorganisaties, economen en academische instellingen.

Zijn boodschap is minder rock ‘n’ roll: het armste miljard mensen onder ons, voornamelijk Afrikanen, moeten niet te snel beterschap verwachten. Het gaat hier om de inwoners van landen die de voorbije decennia de boot van de economische globalisering gemist hebben en niet meer kunnen concurreren tegen opkomende landen als China en Brazilië.

Over die laatste landen is Collier van mening dat er geen taak meer is weggelegd voor ontwikkelingssamenwerking. Deze landen bezitten de middelen en instrumenten om de klus zelf te klaren. Dit is niet zijn enige sneer van Collier tegen de klassieke ontwikkelingssamenwerking. Hij is over het algemeen vernietigend over de sector. Na zestig jaar van hulp geven zijn een aantal landen in het zuiden er nog slechter aan toe dan voordien.

Uit empirische bevindingen toont hij aan dat andere hefbomen dan hulp in de opkomende landen voor ontwikkeling gezorgd hebben: betere handelsbetrekkingen, veiligheidsmaatregelen (al dan niet met militaire interventies) en juridische instrumenten die landen moeten verplichten tot goed bestuur.

Hoewel Collier weinig hoopvol is voor het miljard achterblijvers kan je hem niet betrappen op doemdenken. Afrika zal zich ooit herpakken, al kan dat nog even duren. Hij toont zich in zijn lezing optimistischer dan in zijn boek. De stijgende globale vraag naar grondstoffen en natuurlijke rijkdommen biedt nieuwe perspectieven voor Afrika. Die kansen moeten wel benut worden: de exploitatie van de rijkdommen moet leiden tot sociale promotie.

En het zijn niet alleen de Afrikanen die het moeten waarmaken, er is ook een rol weggelegd voor de burger in het Noorden. We mogen niet blijven toekijken hoe Afrika rustig leeggeplunderd wordt, aldus Collier. Hoewel zijn focus op economie ligt, erkent Collier de rol van de publiek opinie als drukmiddel voor ontwikkeling. Collier begroet zijn publiek als ‘ethische wezens’ en speelt zo subtiel in op het geweten van de aanwezige mensen. Hoewel hij van wal steekt met een schijnbaar droge academische exposé, verstopt hij zich als wetenschapper niet achter zijn neutraliteit. Integendeel. Hij neemt duidelijke standpunten in en maant aan tot actie.

Het wordt concreet wanneer hij het ‘natural resource charter’ toelicht, een door Collier ondersteund initiatief dat ijvert voor een verantwoordelijke omgang met natuurlijke rijkdommen. Het wordt beheerd door een raad van beleidsmakers uit het Zuiden, met als voorzitter voormalig Mexicaans president Ernesto Zedillo. Het charter is een bundeling van economische principes waar regeringen en bedrijven aan moeten voldoen bij het exploiteren van natuurlijke rijkdommen. Op zijn Obama’s roept Collier de jonge mensen op om via sociale media de boodschap van het charter te verspreiden zodat zoveel mogelijk mensen het ondertekenen.

Lees ook het artikel ‘Economische groei als redding van het 1 miljard allerarmsten’ op Apache.be.