Het leven zoals het is... met klimaatverandering

Osvaldo Bonino uit een klein Argentijns dorp, Penina Moce van de Fiji-eilanden, en Norbu Sherpa uit een Nepalees bergdorp waren nog nooit eerder op een internationale conferentie geweest. Toch weten ze beter dan wie ook wat klimaatverandering is. Ze maken het proces elke dag mee.

Bonino woont in Aarón Castellanos, een dorpje bij een meer in het noordoosten van Argentinië. De 600 inwoners leefden grotendeels van de landbouw, tot de jaarlijkse regenval enorm toenam en het meer buiten zijn oevers trad. Van een oppervlakte die schommelde tussen 3000 en 10.000 hectare groeide het tot 30.000 hectare nu, met een piek van maar liefst 50.000 hectare in 2001.

De gevolgen waren catastrofaal. De spoorlijn door het dorp staat al sinds de eerste zware regens in 1998 blank, en veel landbouwgrond is onbruikbaar. De landbouwers probeerden vissers te worden, maar de visstand ging snel achteruit. Intussen is de helft van de inwoners uit het dorp weggetrokken. Tweehonderd kleine en grotere landeigenaars hopen op schadeloosstelling voor hun verloren land en op initiatieven om het meer in te dijken om nog erger te voorkomen, voorlopig tevergeefs.

Bonino vertelt hoe zijn zus en schoonbroer eerst op twee kilometer van het meer woonden. In 2001 bereikte de oever hun huis. Ze aarzelden lang om te verhuizen. Maandenlang heeft mijn schoonbroer zijn twee kinderen opgetild en waadde hij honderd meter door het heupdiepe water om ze naar school te brengen, zegt hij.

Een tweede getuigenis komt van Norbu Sherpa, een berggids uit een dorp niet ver van de Everest, in de Nepalese Himalaya. Smeltende gletsjers doen de beken in de streek ’s zomers sterk aanzwellen. De Sherpa’s uit de streek bouwen sinds mensenheugenis dijken om hun dorpen tegen dat water te beschermen. Maar negentien jaar geleden kwam er opeens een enorme watermassa naar beneden. Voor het eerst volstonden de dijken niet. Het water sleepte huizen, dieren en bomen mee. Norbu Sherpa en zijn gezin overleefden de ramp alleen omdat ze die dag niet thuis waren.

Ook voor Penina Moce, getrouwd en moeder van vijf kinderen, is klimaatverandering verre van abstract. Zij woont op Kabara, een van de kleinste Fiji-eilanden. Mijn eiland lijkt een tropisch paradijs, maar in werkelijkheid is het een heel moeilijke plek om te leven, zegt ze. Toen ik nog een meisje was, oogstten we allerlei dingen uit de oceaan en op het land, maar dat kan nu niet meer. Er is bijna geen strand meer en de zee komt dichter en dichter bij onze huizen. We kunnen niet verder in het binnenland gaan wonen, want daar is het te rotsig.

De eilandbewoners proberen de strijd tegen het stijgende zeeniveau te winnen door vegetatie langs de kust te planten. Maar dat haalt weinig uit, en al het geld dat naar Fiji gaat, blijft op de grote eilanden, zegt de Argentijnse natuurbeschermingsorganisatie Fundación de Vida Silvestre Argentina.

Wetenschappers waarschuwen dat afsmeltende gletsjers, het stijgende zeeniveau, zware regenval en overstromingen steeds vaker voor almaar grotere problemen zullen zorgen als de uitstoot van broeikasgassen niet radicaal wordt teruggeschroefd. In februari wordt het Protocol van Kyoto van kracht, een internationaal verdrag dat alle landen die het ratificeerden verplicht hun uitstoot tegen 2012 gemiddeld terug te brengen tot 5 procent onder het niveau van 1990. De Verenigde Staten en Australië doen niet mee.

De klimaatbijeenkomst buigt zich deze keer ook over het lot van ontwikkelingslanden. Centrale vragen zijn hoe regeringen zich kunnen voorbereiden op de klimaatverandering, in hoeverre de ontwikkelingslanden intussen toegang hebben tot klimaattechnologie en wat de impact van de klimaatverandering tot dusverre is.

Ik kom van de bergen en heb normaal geen toegang tot een internationale conferentie zoals deze, zegt Norbu Sherpa. Nu ik hier ben wil ik ervan gebruikmaken om mensen op te roepen klimaatverandering heel ernstig te nemen. Het heeft invloed op de levens van mensen over heel de wereld, van Buenos Aires tot in de Himalaya. (ADR/PD)