Hindoes, moslims en christenen nog lang niet gelijk voor de wet

De bal werd aan het rollen gebracht door het Indiase hooggerechtshof: dat drong op 24 juli bij het parlement aan om werk te maken van een uniforme burgerlijke code en op die manier een einde te maken aan ongerijmdheden gebaseerd op (religieuze) ideologie. Het vonnis kwam er na een verzoekschrift van de Indiase priester John Vallamattom om enkele voor christenen vervelende passages uit de erfenisregeling te schrappen. Volgens de Indian Succession Act, een wet die dateert uit 1865, mogen christenen anders dan aanhangers van andere religies op hun sterfbed geen eigendommen overmaken aan religieuze instellingen of liefdadigheidsverenigingen. De koloniale wetgever ging ervan uit dat christenen bijzonder beïnvloedbaar waren door de priester die hun de laatste sacramenten toediende.

Het Indiase burgerlijk wetboek bevat nog wel meer dergelijke bepalingen in verband met religieuze minderheden die hopeloos verouderd zijn maar tegelijk heel gevoelig liggen - religie vormt in India een explosieve materie. De opeenvolgende regeringen hebben weinig veranderd aan de wetten die persoonlijke aangelegenheden regelen - tenzij op vraag van de betrokken minderheden of wanneer de bepalingen niet meer te verenigen waren met veranderende strafrechtelijke beginselen of commerciële belangen.

De moslims en christenen zelf hebben er meestal voor gekozen achterhaalde bepalingen die echt begonnen te storen, via de rechtbanken weg te werken, vooral sinds in India de hindoenationalistische BJP aan de macht is. Die heeft altijd geprobeerd politieke munt te slaan tussen de tegenstellingen tussen de meerderheid van hindoes en de minderheden in het land, en voert een niet aflatende campagne tegen de bevoorrechting van moslims en christenen in de wetgeving. De BJP en haar bondgenoten waarschuwen onder meer voor een bevolkingsexplosie onder de moslims in het land - moslimmannen mogen wettelijk gezien nog steeds vier vrouwen trouwen, terwijl alle andere Indiërs daarvoor in de gevangenis zouden vliegen. Weinig Indiase moslims maken nog gebruik van dat recht en de bevolkingsstatistieken spreken de vrees van de BJP tegen, maar het argument blijft wel opduiken. Tijdens de deelstaatverkiezingen in Gujarat vorig jaar kreeg deelstaatpremier Narendra Modi de handen van zijn aanhangers op elkaar door te stellen dat hij voor de officiële bevolkingspolitiek is die twee kinderen per koppel voorschrijft - de slogan die daarvoor gebruikt wordt is we zijn met z’n tweeën en krijgen er twee - maar dat die optelsom bij moslims niet opgaat: daar wordt het volgens Modi immers we zijn met vijven (een man en vier vrouwen) en krijgen er 25.

Toch aarzelt de BJP nu. We zouden eerst tot een nationale consensus moeten komen alvorens de nodige wetsvoorstellen uit te werken, stelt een woordvoerder van de BJP, Vijay Kumar Malhotra. Progressieve Indiase hindoes, die wel voorstander zijn van een hervorming waardoor wetten in verband met huwelijk, erfenis en adoptie voor alle Indiërs gelijk zouden worden, hebben geen vertrouwen in de BJP om een dergelijk project tot een goed einde te brengen. Zelfs de coalitiepartners van de BJP zijn niet overtuigd. De religieuze minderheden zelf hebben er helemaal geen goed oog in zolang er binnen de BJP mannen aan het roer staan als BJP-leider Modi, een van de aanstokers van de recente, tegen moslims gerichte onlusten in Gujarat waarbij meer dan 2.000 mensen om het leven kwamen en 100.000 mensen op de vlucht werden gedreven. Net voor de grootschalige haatcampagne tegen moslims waren ook christenen in Gujarat het mikpunt van extremistische hindoes.

De voorstanders van een uniforme burgerlijke code zijn niet van plan de moslims te helpen zich volwaardig te integreren in de Indiase samenleving, oordeelt Zoya Hassan, een politicologe van de Jawaharlal Nehru-universiteit. Volgens bisschop P. Fernandez, de voorzitter van de Indiase bisschoppenconferentie, moet er eerst werk worden gemaakt van een klimaat van veiligheid en vertrouwen, dat alle gemeenschappen in het land de kans geeft uit de loopgraven te komen.

Voorlopig blijft het dus aan de rechtbanken om de verouderde wetten waar mogelijk buiten werking te stellen of te wijzigen. In maart vorig jaar besliste het gerechtshof van Mumbai zo dat het principe van de ‘drievoudige talaq’ voortaan veel beperkter moet worden geïnterpreteerd. Voor moslimmannen volstond het om drie keer het woord ‘talaq’ (ik scheid van u) uit te spreken om een einde te maken aan hun huwelijk. Ook in islamitische landen als Turkije, Algerije, Irak, Iran en Indonesië is dat eenzijdige voorrecht van mannen intussen aan beperkingen onderworpen.