Hoe lang is Aziatisch water nog gratis?

Om tien ton rijst te produceren, hebben Thaise boeren 3.000 kubieke meter water nodig. Ze doen dat gratis, en dat is één van de redenen waarom Thaise rijst relatief goedkoop is. Thailand, een van de grootste rijstexporteurs ter wereld, verkocht in 2005 8,5 miljoen ton rijst. En verbruikte dus miljarden liters water.

Dat de kosten van het water niet worden doorberekend in de exportprijs, is volgens het Global Water Partnership niet vanzelfsprekend. Dat samenwerkingsverband brengt multilaterale en overheidsinstellingen, bedrijven en instituten die zich bezighouden met watermanagement bij elkaar.

In December 2003 verbood een rechtbank in de Zuid-Indiase staat Kerala een Coca Cola-fabriek om nog langer water te winnen bij Planchimada. De plaatselijke bevolking klaagde dat de waterbronnen in de regio opdroogden. Volgens activisten voegde Coca Cola alleen maar kleurstof, suiker, smaakstof en koolzuur aan het gratis verkregen water toe, om het vervolgens tegen hoge prijzen te verkopen. In die situatie zou een vergoeding voor water niet onredelijk zijn, vinden ze. De fabriek ligt nog steeds stil en de kwestie ligt nu bij het Indiase hooggerechtshof.

Maar boeren om betaling vragen, ligt ingewikkelder. “Het is politiek onmogelijk om dat erdoor te krijgen”, zegt Apichart. “De meeste mensen zien water als een soort geboorterecht. Geen politicus zal het in zijn hoofd halen dat ter discussie te stellen.”

Ongeveer 70 procent van alle zoetwater in de wereld wordt gebruikt voor landbouw. Veel huishoudens in Azië vinden ook dat ze recht hebben op gratis water. ”Gratis water is in feite een vorm van subsidie en dus een kwestie voor de Wereldhandelsorganisatie”, zegt Ramon Alikpala, uitvoerend directeur van National Water Resources (NWRB), een overheidsinstelling. Gratis water kweekt volgens hem een onverschillige houding. “Als water zo vanzelfsprekend is, dan voelt niemand zich geroepen een lekkende leiding te repareren”, zegt hij.

Tijdens een workshop die eerder deze maand werd gehouden in Bangkok, bleek dat mensen die het zich financieel kunnen veroorloven, geen moeite hebben met een betaling voor de levering van schoon leidingwater thuis. Maar voor het water zelf betalen, ligt moeilijker.

De uitdaging ligt volgens Alikpala in het vinden van de juiste prijs voor water. “Als de prijs te laag is, dan heeft het geen zin. Maar als de prijs te hoog is, dan roepen we een volkswoede over ons af.” Alikpala vindt dat de waterbedrijven moeten betalen voor het water en dat ze die kosten niet op de klanten moet afwentelen. “Die zouden alleen moeten betalen voor de dienstverlening, zoals voor de zuivering en de levering.”

Goed georganiseerde waterbedrijven moeten volgens hem in staat zijn tegen lage tarieven water te leveren. Dat dat kan, blijkt uit de veranderingen die het waterbedrijf van Phnom Penh, een staatsbedrijf, de afgelopen tien jaar doormaakte. Van een zwaar gesubsidieerd bedrijf met teveel werknemers en een slecht onderhouden technische structuur, veranderde het in een efficiënt, klantgericht bedrijf. Het bedrijf heeft nu een dekking van 95 procent en levert 24 uur per dag water.

“We zijn nu kostendekkend”, zegt algemeen manager Chea Visoth. “Het heeft wel wat moeite gekost de bevolking van Phnom Penh ervan te overtuigen dat water iets mag kosten, maar niemand klaagt er nu nog over omdat de prijzen sterk gedaald zijn.” Het waterbedrijf wist de 1,3 miljoen inwoners van de hoofdstad via een mediacampagne te overtuigen van het nut van betaling voor schoon en veilig drinkwater.

Private initiatieven in watervoorziening bleken succesvol bijvoorbeeld in Manila. Daar zorgt Manila Water, een particulier bedrijf, voor een deel van de watervoorziening in de Filipijnse hoofdstad. (JS/MM)