India, Brazilië en Zuid-Afrika steunen elkaar voor zitje in V-raad

De IBSA (India, Brazilië en Zuid-Afrika) werd opgericht in 2003 als een tegengewicht tegen de G8, de groep van de grootste acht industrielanden, en om de Zuid-Zuidsamenwerking te bevorderen. De drie landen spelen elk in hun regio een economische en politieke voortrekkersrol. Zuid-Afrika is het zwaargewicht binnen de Zuidelijk Afrikaanse Douane-unie en de Zuidelijk-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenschap. Brazilië domineert de Mercosur, het grootste handelsblok in Zuid-Amerika. India heeft de grootste economie in Zuid-Azië.
Het lijkt een uitgemaakte zaak dat de IBSA-landen elkaar officieel gaan steunen om hun regionale positie ook verzilverd te zien binnen de VN-Veiligheidsraad. Dat geeft extra gewicht aan de aanspraak die ze maken op een permanente zetel in het machtigste VN-orgaan.
Nu zetelen alleen de VS, Rusland, China, Frankrijk en Groot-Brittannië permanent in de Veiligheidsraad, waardoor de ontwikkelingslanden er ondervertegenwoordigd zijn. Naast Duitsland en Japan, die vanwege hun grote economische en politieke gewicht aanspraak maken op promotie binnen de VN-hiërarchie, lijkt het dus logisch dat er ook een aantal ontwikkelingslanden bijkomen.
Binnen de VN zal er echter waarschijnlijk niet gauw eensgezindheid ontstaan over de uitbreiding van de Veiligheidsraad. De permanente leden houden hun bevoorrechte positie liefst ongewijzigd, terwijl de kandidaten voor bijkomende zitjes ook allemaal rivalen hebben die hen die statusverhoging niet gunnen.
De drie IBSA-landen gaan ervan uit dat ze hun zaak sterker maken door concreet samen te werken. Als hun onderlinge handel groeit, profiteren ook de regio’s ervan die ze willen vertegenwoordigen. In de aanloop naar de top van woensdag zijn er in Johannesburg nu al veertien werkgroepen van regeringsmedewerkers aan het vergaderen over samenwerking op het vlak van landbouw, defensie, onderwijs, gezondheidszorg, energie, klimaatverandering, toerisme, technologie, sociale zaken, handel en transport. Er vinden ook fora plaats van vrouwen, academici en zakenlui, en een seminar over technologieoverdracht.
Sinds de oprichting van de IBSA in 2003 is de handel tussen de drie landen toegenomen tot een volume van zes à zeven miljard dollar per jaar. Ambassadeur Jerry Matjila, het hoofd van de Afdeling Azië en het Midden-Oosten van het Zuid-Afrikaanse Buitenlandministerie, maakt zich sterk dat het cijfer kan stijgen tot tien miljard dollar als de drie landen het eens worden over een vrijhandelsovereenkomst.
Maar voorlopig doen zowel India en Brazilië als Zuid-Afrika nog altijd meer zaken met de westerse landen dan onder elkaar of met andere ontwikkelingslanden. De Europese Unie is voor de exporteurs uit drie landen de belangrijkste bestemming, en geen van de IBSA-landen staat in de topvijf van de belangrijkste handelspartners van de overige IBSA-leden.
“De drie landen zijn in de eerste plaats concurrenten van elkaar op de markt van de industrielanden”, legt Dirk Ernst van Seventer uit, een leidende econoom van Trade and Industrial Policy Strategies, een denktank in Johannesburg. Om daar verandering in te brengen, moeten de IBSA-landen op korte termijn economische opofferingen doen, en daar acht hij de drie regeringen niet toe in staat.
De Braziliaanse president Luiz Inácio da Silva of Brazil brengt vandaag (15 oktober) op weg naar Pretoria een controversieel bezoek aan Burkina Faso. Het is precies 20 jaar geleden dat de Burkinese president Blaise Compaoré aan de macht kwam door een staatsgreep waarbij zijn voorganger en voormalige bondgenoot Thomas Sankara het leven liet. Lula bezoekt verder ook Congo en Angola, twee andere landen waar democratische machtswissels zeldzaam zijn. De Indiase premier Manmohan Singh maakt een tussenlanding in Nigeria.