Integratie: suivez le guide?

Begin november buigen Europese ministers zich in het Franse Vichy over alweer een heet migratiehangijzer: integratie. De vergadering komt goed een halve maand na de ondertekening van het Europese immigratie- en asielpact. Dat veroorzaakte behoorlijk wat controverse op een aantal punten, maar globaal haalde Frankrijk zijn slag thuis. Zo komt er tegen 2010 een Europese blue card, een werk- en verblijfsvergunning om hoogopgeleide buitenlanders naar Europa te halen. Ook de controversiële terugkeerrichtlijn, die bepaalt dat mensen zonder papieren voor hun uitwijzing achttien maanden vastgezet kunnen worden in gesloten centra, haalde het.   

Wat Sarko en co wel moesten schrappen –ondanks alle propaganda die ze ervoor in stelling brachten– was de paragraaf over het integratiecontract. Frankrijk stelde voor dat de Europese lidstaten het Franse voorbeeld zouden volgen en een verplicht integratiecontract voor immigranten van buiten de Unie zouden eisen. Immigranten moeten er de officiële landstaal leren en de Franse waarden en normen onderschrijven. Het idee werd door een aantal lidstaten verworpen en juist als een drempel voor integratie gezien. Elizabeth Collett van het European Policy Centre juicht toe dat het integratiecontract uit de tekst geschrapt werd maar vreest dat toon en taal toch gebleven zijn.

‘Integratie zou een tweesporenproces moeten zijn maar de manier waarop vandaag over integratie gesproken wordt, maakt duidelijk dat het niet zo is. Het inroepen van integratietesten reflecteert de angst dat nieuwkomers zich slecht zullen gedragen als hen niet verteld wordt om zich goed te gedragen. Je vraagt je af of het de bedoeling is om nieuwkomers vertrouwd te maken met de omgeving, of om migratie te controleren en goed gedrag te verzekeren. Overigens, Frankrijk is niet het enige land met een integratiecontract. Ook Nederland en Denemarken verbinden immigratie aan een overzeese taal- en integratietest. Duitsland test nieuwkomers op burgerschap, met een proefje over zijn geschiedenis en tradities. Terwijl je burgerschap niet als een voorwaarde, wel als een basiselement moet zien. Wanneer iemand volle toegang krijgt tot de arbeidsmarkt en openbare diensten, gelijke rechten voor zijn gezin en mobiliteitsrechten, dan leidt dat automatisch tot inclusie en integratie. We moeten mensen zin laten krijgen in burgerschap en dat dus niet ontoegankelijker maken.’