“Invasie in Irak gaf Al-Qaeda ruimte in Pakistan”

Uit de dinsdag vrijgegeven bevindingen van de Amerikaanse veiligheidsdiensten, de National Intelligence Estimate (NIE), blijkt dat Al-Qaeda grotendeels hersteld is van zijn verdrijving uit Afghanistan, nu bijna zes jaar geleden. Het netwerk heeft zowel de centrale organisatie als een deel van zijn trainings- en operatiebases opnieuw opgebouwd. Voor de VS betekent dat een “verhoogde dreiging”.
Volgens de NIE, een consensusrapport van zes verschillende inlichtingendiensten, kreeg Al-Qaeda een veilige haven in de tribale gebieden van West-Pakistan. Ook zijn connectie met Al-Qaeda in Irak heeft geholpen om “de bredere soennitische extremistische beweging een impuls te geven, geld op te halen en medewerkers te werven en te indoctrineren…”
De nieuwe bevindingen zijn koren op de molen van de critici van de oorlog in Irak. Ze laten zien dat niet Irak, maar Al-Qaeda in Pakistan de ernstigste bedreiging voor de Verenigde Staten is. Dit gaat in tegen de visie van de regering-Bush, die Irak steeds beschouwde als het centrale front in de oorlog tegen het terrorisme. Het rapport toont aan dat die oorlog het extremisme juist heeft aangewakkerd.
Op aandringen van de Amerikaanse regering heeft de Pakistaanse president Pervez Musharraf Al-Qaedabases aangevallen in de grensstreek met Afghanistan. Dat had tot 2004 enig succes, toen het leger erin slaagde Al-Qaedaleiders te doden of gevangen te nemen. Achttien maanden geleden moest het leger zich echter terugtrekken uit Noord- en Zuid-Waziristan en andere tribale gebieden na een vredesovereenkomst met de Pathaanse stammen. Daardoor verkreeg de Pakistaanse Taliban de controle over regio, waardoor Al-Qaeda vrij spel kreeg.
De bloedige beëindiging van de belegering van de Rode Moskee, afgelopen week, betekende echter het einde van de vredesakkoorden met Waziristan. Musharraf heeft intussen troepen naar de tribale gebieden gestuurd.
“Enige militaire actie is nodig”, vindt ook Richard Boucher, de Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken voor Zuid- en Centraal-Azië. Musharraf kan volgens hem niet meer terug. Hij hoopt Pakistan grotendeels de 350 miljoen dollar (253 miljoen euro) te kunnen betalen die het nodig heeft om troepen te trainen, te bewapenen en naar de stammengebieden te sturen, onder andere een nieuw op te richten “grenskorps”. Washington hoopt dat het leger daarmee zo veel mogelijk de infrastructuur van Al-Qaeda zal ontwrichten.
“Wat we gaan zien is een uitbarsting van extremisme”, voorspelde Robert Grenier, een andere oud-medewerker van de CIA, tijdens een tv-interview. “Dat zal Al-Qaeda zijn, maar ook lokale extremisten die aanvallen uitvoeren over de grens met Afghanistan.” Dat is riskant voor Musharraf. “Pakistan is erg beducht voor een wijder conflict onder de Pathaanse stammen, omdat zij zich zeer verwant voelen met de Pathanen in Afghanistan”, legde Anatol Lieven in hetzelfde programma uit. Hij trad als Zuid-Azië-expert op in hetzelfde programma. “De Pathanen dragen meer dan gemiddeld bij aan het Pakistaanse leger.”
Dat zegt ook Alexis Debat, een regiospecialist aan het Nixon Centre in Washington. “Er zijn veel spanningen tussen de Pakistaanse Pathanen en Punjabi’s. Als je de Pathanen aanpakt, zijn de seculiere Punjabi’s blij, maar als ze elkaar beginnen te vermoorden, zijn de gevolgen extreem ernstig. Ik zie de ineenstorting van Pakistan als een reële bedreiging, zelfs op de korte termijn.”
Als het Pakistaanse leger zo’n opstand niet kan neerslaan, zou de druk op Washington om in te grijpen groter worden. De meeste deskundigen waarschuwen echter tegen dat scenario. Aziëdeskundige Seth Jones van het RAND instituut zei deze week tegen een Australisch tv-station: “Het zou leiden tot oproer in heel Pakistan en de hele Arabische wereld, en zeker tot een opstand tegen Amerikaanse troepen.”