Japan ambieert militair leiderschap

Het witboek voor de Japanse defensie van 2005 herdefinieert de rol van de Japanse zelfverdedigingsmacht of SDF (Self Defence Forces) zodat die beter kan omgaan met nieuwe bedreigingen voor de nationale veiligheid, zoals raketaanvallen en terrorisme. Het document heeft opvallend veel aandacht voor het toegenomen defensiebudget en de modernisering van het leger in China .

Dit is compleet nieuw, zegt de Japanse defensiespecialist Toshiyuki Shikata. Sinds de Japanse nederlaag in de tweede wereldoorlog verbiedt de Japanse grondwet een eigen leger - het SDF was alleen een ‘zelfverdedigingsmacht’. Maar nu wil Japan de SDF in staat stellen militair in te grijpen als er een aanval komt uit China of een ander land, zegt Shikata. Japan timmert aan de weg om een gerespecteerde macht in Azië te worden en dat heeft alles te maken met de opkomende militaire macht van China en India.

Het Japanse ministerie van Buitenlandse Zaken vindt dat een gewijzigde wereldorde het land doet streven naar het profiel van sterke natie op het internationale toneel, die geen enkele van zijn opkomende grotere Aziatische buren moet laten voorgaan.

Diverse stappen wijzen al in die richting. Japan werkt hard om een permanent zitje te veroveren in de VN-Veiligheidsraad, overweegt een grondwetswijziging die overzeese militaire ingrepen mogelijk maakt en voert eigen onderhandelingen met Aziatische buurlanden. Van dat laatste zijn de recente contacten met Noord-Korea een voorbeeld.

Premier Junichiro Koizumi heeft veel inspanningen gedaan voor een nauwe relatie met de VS. Hij herinterpreteerde het pacifistische artikel 9 van de Japanse grondwet zodanig dat het mogelijk werd SDF-troepen naar Irak te sturen. Intussen zijn er plannen om tegen het einde van dit jaar een gezamenlijk raketafweersysteem op te starten, vroeger dan de eerder geplande datum. Het recentste akkoord met de VS lokte een kwade reactie uit van China, dat het programma ziet als poging om de Chinese belangen in de regio in te perken.

In Japan zelf heeft de nieuwste overeenkomst met de VS heeft het politieke veld in twee kampen verdeeld: enerzijds de voorstanders van een op China gericht beleid en anderzijds de supporters van de VS-plannen om Japan tot sleutelpartner te benoemen in de Amerikaanse aspiraties om de politiemacht van de wereld te worden.

Volgens Nobushige Takamizawa, het beleidshoofd van het Japanse ministerie van Defensie, wil het rapport in de eerste plaats het vertrouwen van het Japanse publiek winnen en een multilaterale samenwerking opbouwen met Aziatische landen en. Experts zien dit laatste als een teken dat Japan hoopt steun te winnen van de 10 landen van de ASEAN-groep, met name Thailand, Maleisië, Indonesië, Brunei, de Filipijnen, Vietnam, Laos, Cambodja and Birma. Japan heeft nu al sterke economische banden met de meeste van deze landen. (ADR)