Jonge Koreanen breken met verleden en omarmen Japan

Er wonen ongeveer een miljoen Koreanen in Japan. De meeste van hen zijn afstammelingen van arbeiders die voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog gedwongen naar Japan werden gebracht. Zij besloten na de oorlog te blijven. Ruim 600.000 van hen hebben nog steeds de Noord- of Zuid-Koreaanse nationaliteit. Maar Japan erkent het Noord-Koreaanse burgerschap niet.

De grote meerderheid van de Noord-Koreanen in Japan is afkomstig van wat Zuid-Korea werd, toen het schiereiland na afloop van de Tweede Wereldoorlog werd verdeeld. Hun steun voor het communistische noorden, tegenover het door de VS gesteunde Zuiden, was een keus, niet een geografische toevalligheid.

Japans beleid van gedwongen integratie ging gepaard met radicale discriminatie van Koreanen. Ze werden alleen in de maatschappij geaccepteerd als ze Japanse namen aannamen. Ook moesten ze hun vingerafdrukken afstaan aan de autoriteiten. Voor overheidsbanen kwamen ze niet in aanmerking en ook konden ze niet stemmen in districts- of nationale verkiezingen.

Als gevolg was de Koreaanse bevolking in Japan verdeeld in diegenen die hun identiteit opgaven en Japans werden en diegenen die met alle macht hun etnische afkomst vasthielden door naar Koreaanse scholen te gaan en door te weigeren hun Koreaanse namen op te geven. Veel van hen keerden terug naar Noord- of Zuid-Korea.

Auteur Sonia Ryang, antropoloog aan de Amerikaanse Johns Hopkins Universiteit, meent in haar boek ‘Koreans in Japan: Critical Voices from the Margin’ dat de Koreanen zelf schuld hebben aan hun situatie in Japan. Ze waren meer bezorgd over hun Koreaanse nationaliteit en identiteit, dan dat ze met het leven in Japan bezig waren. Het gevolg hiervan is dat, terwijl in andere ontwikkelde landen ‘buitenstaanders’ meer invloed krijgen, hiervan in Japan niets te merken is, aldus Ryang, die zelf een product is van het Noord-Koreaanse onderwijssysteem in Japan.

Studenten die naar Noord-Koreaanse scholen gingen, kregen het communisme aangeleerd en leerden clichés zoals ‘de VS is een imperialistische wolf en Zuid-Korea een marionet’. Ook werd in de jonge hoofden gestampt dat de Sovjet-Unie over de wereld zou heersen. Nu de Sovjet-Unie niet langer bestaat en Noord-Korea als een pariastaat wordt gezien, heeft de oude retoriek zijn aantrekkelijkheid verloren.

Volgens experts is men, na de recente politieke veranderingen in Japan en op het Koreaanse schiereiland, op zoek naar een Koreaanse identiteit, gebaseerd op andere gronden. De Koreaanse identiteit in Japan is overgegaan van een sterke, onbuigzame overtuiging van de eerste en tweede generaties, naar een meer individuele blik op de zaken van de jongere mensen, die nu negentig procent van de Koreaanse populatie uitmaken, legt Pae Choryun uit. Zij is woordvoerder voor Mindan, de officiële organisatie die de Zuid-Koreaanse populatie in Japan representeert.

Posters op Koreaanse hogescholen vragen nu aan de studenten of ze hun Engels wel hebben geoefend. Tegenwoordig proberen de scholen de Koreaanse taal en cultuur levend te houden in een maatschappij die elke dag meer Japans wordt. Volgens Pae trouwen Koreanen in Japan nu ook met Japanners en deze interculturele huwelijken lijken de identiteit van de groep te veranderen.

De Japanse immigratiewetgeving is soepeler geworden op het gebied van de nationaliteit van kinderen. Als een van hun ouders Japans is, kunnen zij het Japanse burgerschap aannemen. Voorheen moesten hiervoor beide ouders Japans zijn. Bovendien hebben volgens Pae steeds meer Koreanen kritiek op Noord-Korea. Dat heeft te maken met de onthullingen over de ontvoering van Japanners naar Noord-Korea in het verleden. Pyongyang deed dit om spionnen te leren over Japan, zodat ze met succes konden infiltreren in het land. Er zouden honderden Japanners zijn ontvoerd door Noord-Korea.

Op 11 februari eiste de Associatie van Families van Ontvoerden door Noord-Korea - gesteund door een petitie die door meer dan vijf miljoen Japanners werd getekend - dat premier Junichiro Koizumi sancties oplegt aan Noord-Korea, omdat het land verklaard had dat het nucleaire wapens heeft.

De afkeer van Noord-Korea leidt er volgens Pae toe dat veel Noord-Koreanen een Zuid-Koreaans paspoort aanvragen, zodat ze zich toch kunnen legitimeren in het land. De eerste stap voor deze mensen om de oude manier van het vasthouden aan hun identiteit achter zich te laten, is om de Zuid-Koreaanse identiteit over te nemen. De volgende stap is de Japanse nationaliteit.

Er worden nu jaarlijks meer dan 8.000 aanvragen voor Zuid-Koreaanse paspoorten ingediend. Tegelijkertijd nemen ongeveer 12.000 Koreanen per jaar het Japanse burgerschap aan.

Professor Chung Daekyun, van de Tokyo Metropolitan Universiteit vindt dat Koreanen in Japan niet langer hun achtergrond hoeven te verbergen om stigmatisering te voorkomen. De Koreanen in Japan spreken en schrijven Japans en veel van hen spreken hun eigen taal bijna niet meer. Als je dit accepteert is het logisch om de Japanse nationaliteit aan te nemen. Chung nam vorig jaar zelf het Japanse burgerschap aan. Hij benadrukt dat, ondanks het feit dat veel Koreanen een Koreaanse identiteitskaart hebben, ze zichzelf in Japan niet zien als buitenlanders. Volgens hem is dat een gezond teken dat ze zich aanpassen. (RS/JS)