“Journalisten in VS stellen niet genoeg lastige vragen”

Dat vinden mediacritici en mensenrechtenactivisten die de voorbije televisiedebatten onder de loep hebben genomen. Tot nu toe waren op de grote Amerikaanse nieuwszenders – CNN, Fox News en MSNBC - een twintigtal debatten tussen presidentskandidaten te zien. De vragenstellers van dienst waren meestal bekende nieuwslezers eventueel bijgestaan door krantenjournalisten. Gezondheidszorg, de economie, onderwijs en terrorisme waren enkele van de thema’s die geregeld aan bod kwamen, maar andere hete hangijzers werden deskundig vermeden.
Vooral de manier waarop George W. Bush zijn presidentiële macht heeft gebruikt om de Amerikaanse omgang met de mensenrechten te versoepelen is een thema dat weinig of nooit werd aangeboord. Het gaat dan bijvoorbeeld over het programma van geheime CIA-gevangenissen met laakbare folterpraktijken, de grootschalige telefoontap en het feit dat de gevangenen in Guantanamo geen beroep kunnen aantekenen tegen de legaliteit van hun detentie (“habeas corpus”).
Electotainment
“De debatten focussen op de persoonlijkheden en wat ik ‘electotainment’ zou willen noemen, het opstoken van conflicten in plaats van het zoeken naar oplossing. Er wordt tijdens die debatten heel wat warme lucht verkocht, maar zonder enig licht te laten schijnen op de zaken”, zegt Danny Schechter, de hoofdredacteur van Mediachannel.org, een site die de media tegen een kritisch daglicht houdt.
“Het lijkt wel of de partijen met elkaar hebben afgesproken deze thema’s uit de weg te gaan”, zegt Michael Ratner, rechtenprofessor aan de universiteit van Columbia en directeur van het Centre for Constitutional Rights, dat de belangen behartigt van enkele gevangenen in Guantanamo. “De Democraten vrezen dat ze als zwakkelingen in de strijd tegen het terrorisme zullen worden afgeschilderd en de Republikeinen willen liever niet te koop lopen met de manier waarop de president een loopje heeft genomen met de mensenrechten.”
Volgens Patricia H. Kushlis ligt de hoofdverantwoordelijkheid voor het ontbreken van vervelende vragen bij de organisatoren van de debatten. “Ik kan begrijpen dat de kandidaten deze lastige en controversiële discussie liever uit de weg gaan. Maar wat ik niet begrijp is dat hun gesprekspartners hen deze heikele thema’s niet onder de neus hebben gewreven.”
Mediawatcher Jamison Foser telde in al de debatten maar één vraag over telefoontap en helemaal geen vragen over het uitleveren van terreurverdachten aan landen die berucht zijn om hun hardhandige ondervragingstechnieken, over habeas corpus of de gewoonte van president Bush om door het Congres gestemde wetten uit te hollen in een verklaring die zijn handtekening begeleidt.
Schwarzenegger en ufo’s
Wel aan bod kwamen triviale kwesties als een grondwetswijziging om ervoor te zorgen dat de in Oostenrijk geboren gouverneur van Californië, Arnold Schwarzenegger, kan opkomen als president, hoe de kandidaten zich bij voorkeur zouden verkleden voor Halloween en of de Democratische volksvertegenwoordiger Dennis Kucinich al dan niet een ufo heeft gezien.
“Ik kan zo voorspellen welke argumenten deze journalisten zullen aanvoeren”, zegt Foser, “Ze zullen beweren dat de Amerikanen gewoon niet wakker liggen van habeas corpus of telefoontap. Volgens hen willen de Amerikanen vooral een kandidaat die sympathiek is, die ze gedurende vier jaar kunnen verdragen in hun woonkamer en die zich ‘goed in zijn vel voelt’. En dat niemand wakker ligt van de grondwet. Maar dat is onzin, pure onzin, zoals blijkt uit recente peilingen.”
In een peiling van de American Civil Liberties Union vond 61 procent van de Amerikanen dat de overheid eerst toestemming moet vragen voor ze een telefoongesprek afluistert tussen een Amerikaans burger en iemand in het buitenland. De meeste respondenten waren ook voorstander van een sluiting van Guantanamo, van een verbod op hardhandige ondervragingstechnieken en vonden dat het niet aan de president toekwam om de rechten van krijgsgevangenen in te perken door hen het label “vijandelijke strijders” op te plakken.