Kirchner schaft feodaal bestuur af in verpauperde provincie

Gisteren (donderdag) droeg Kirchner het bestuur van de provincie over aan Justitieminister Pablo Lanusse. Hij deed dat meteen nadat het parlement gouverneur Mercedes Aragonés de laan uitstuurde en het bestuur over de provincie Santiago del Estero overdroeg aan de federale regering voor zes maanden - verlengbaar tot één jaar.

De gouverneur en haar man Carlos Juárez staan onder huisarrest. Beiden worden onder meer beschuldigd van mensenrechtenschendingen. De regering-Kirchner probeert de machtsstructuur van de verpauperde provincie nu te ontmantelen.

Santiago del Estero is één van de armste provincies van Argentinië. Zes op tien mensen leven er onder de armoedegrens en het analfabetisme ligt er drie keer hoger dan in de rest van Argentinië. De provincie wordt al sinds 1984 bestuurd door Juárez en zijn vrouw. De familie heeft zijn machtsbasis opgebouwd op een uitgekiend systeem van cliëntelisme (een sprekend cijfer: bijna de helft van de bevolking werkt in de overheidsadministratie) en wist zelfs aan de macht te blijven tijdens en na de bloedige dictatuur van 1976 tot 1983.

In 1993 stortte het feodale regime in. Door een economische crisis betaalde de gouverneur de salarissen niet meer uit. Furieuze demonstranten staken toen zowat elk officieel gebouw in brand, inclusief de villa van de gouverneur. De regering van Carlos Menem nam twee jaar lang het roer over, maar Juárez werd daarna opnieuw verkozen als gouverneur.

De afgelopen twee jaar ontving de Inter-Amerikaanse Mensenrechtencommissie (IACHR) voortdurend rapporten van arme boeren in Santiago del Estero die geterroriseerd werden door paramilitaire groepen in dienst van grootgrondbezitters. De druppel die de emmer deed overlopen was de moord op twee jonge vrouwen in februari 2003. Het Argentijnse gerecht lanceerde een officieel onderzoek naar de betrokkenheid van lokale mandatarissen bij de dubbele moord. Musa Azar, het hoofd van de provinciale inlichtingendienst, belandde achter de tralies en deed daar een boekje open over de familie Juárez.

Het ministerie van Justitie stelde een onderzoek in en publiceerde in oktober 2003 een lijst met 500 klachten die zelfs de verbeelding van de inwoners van Santiago del Estero tartte. De enige methode die de provinciale politie (in Santiago) gebruikt om de misdaad te bestrijden, zijn arbitraire arrestaties en het systematisch gebruik van martelingen, met medeweten van het gerecht dat toekijkt en afzijdig blijft, luidde de bikkelharde conclusie van het rapport.

Maar nog was het niet gedaan. Toen de waslijst van misdaden bekend raakte, zorgde dat voor een zondvloed van nieuwe aanklachten: rechters, parlementsleden, journalisten, boeren en pastoors brachten verhalen over het klimaat van terreur dat jarenlang in Santiago del Estero regeerde. Het onderzoek stuitte onder meer op een warenhuis met gedetailleerde dossiers over 40.000 mensen wiens leven nauwlettend in de gaten werd gehouden door de lokale politie en de plaatselijke geheime diensten.

De familie Juárez wordt onder meer verdacht van de moord op bisschop Gerardo Sueldo, die om het leven kwam tijdens een auto-ongeluk in 1998. De nabestaanden van Sueldo, één van de weinigen die de misbruiken aan de kaak durfde te stellen, is er zeker van dat het niet om een ongeluk gaat. Hetzelfde geldt voor de familie van gouverneur César Iturre, een stroman van Juárez die om het leven kwam toen hij naar de oppositie overliep in 1996.