'Kwikvis kan de gezondheid ernstig schade toebrengen'

Een greep uit de alarmerende studies over de relatie tussen kwik en vis.
Onderzoekers in San Francisco stelden gevallen vast van ‘de
Minamata-ziekte’, een kwikvergiftiging als gevolg van het eten van vis. De
symptomen zijn verlamde handen, haaruitval en nakomelingen met
ontwikkelingsstoornissen. De ziekte werd genoemd naar het Japanse eiland
Minamata, waar in 1955 zo’n 1400 mensen stierven als gevolg van
grootschalige industriële kwiklozingen. Kwik heeft een sterke uitwerking op
het zenuwstelsel, vooral bij borelingen en kinderen.

De gedupeerde Californiërs waren allemaal zware gebruikers van tonijn,
zwaardvis, koningsmakreel en haai - het soort grote vissen dat typisch hoge
kwikconcentraties vertoont. Dat komt omdat ze bovenaan de voedselketen
staan en omdat kwik een basiselement is dat niet afgebroken wordt: de grote
vissen stapelen de concentraties op van alle ‘lagere’ vissoorten. Niet
toevallig komt kwikvergiftiging vaak voor in visrijke gebieden: de
gemeenschappen aan de oever van de rivier de Tapajos aan het Braziliaanse
Amazonebassin vertonen dezelfde symptomen. In Groenland zit zestien procent
van de bevolking boven de risicogrens. Dat heeft alles te maken met de
opstapeling van kwik in de zee. De kwikconcentraties in het bloed van
zeehonden en walvissen is er de laatste 25 jaar verviervoudigd. Wie uit de
zee eet, volgt dat patroon.

In februari maakte het Amerikaanse Agentschap voor Milieubescherming
(USEPA) bekend dat acht procent van alle vruchtbare Amerikaanse vrouwen -
in totaal vijf miljoen vrouwen - als gevolg van te hoge kwikconcentraties
een verhoogd risico hebben op kinderen met ontwikkelingsproblemen. De
Amerikaanse regering raadt vrouwen en kinderen onder de zes aan om hun
visconsumptie binnen de perken te houden en bepaalde soorten helemaal te
mijden.

Toch zijn de experts het eens: een algemene richtlijn van Volksgezondheid
om minder vis te gaan eten is geen goed idee. Vis blijft gezond voedsel en
helpt bijvoorbeeld hartziekten te voorkomen. Er zijn meer en meer bewijzen
dat lage concentraties kwik subtiele effecten kunnen hebben op de
ontwikkeling van een kind, zegt Laurie Chan, professor aan de McGill
Universiteit in Montreal. Maar we moeten voorzichtig zijn met het reële
risico. We willen niet de boodschap verspreiden dat mensen minder vis
moeten eten. Een verminderde visconsumptie doet het aantal suikerzieken en
hartaandoeningen stijgen. Chang raadt de Inuït in het noorden van Canada
aan om bepaalde vissoorten en onderdelen van de vis niet meer te eten. Dat
geldt ook voor het algemene publiek: Als het om kwik gaat moet de vraag
zijn: welke vis en waar?

In de VS wordt het eten van bijna alle ‘zoetwaterjagers’ als forel en snoek
afgeraden: bij de laatste metingen vertoonden die soorten te hoge
concentraties. Ze kunnen echt gevaarlijk zijn voor kinderen als je ze vaak
en in grote hoeveelheden eet, zegt David Carpenter, professor toxicologie
aan de Universiteit van Albany in de staat New York.

Er is echter geen manier om zeker te weten of de vis in de winkel of op
restaurant veilig is. Er bestaat geen vorm van certificering en sommige
vissoorten krijgen vaak verscheidene namen. De consumenten hebben geen
zekerheid dat die vissen niet vervuild zijn, zegt Carpenter. Intussen
geldt de vuistregel eet geen grote vleesetende vissen. Zalm vormt een
uitzondering, zegt Carpenter, maar kies dan toch voor de wilde soort, want
in de gekweekte zalmen zit vaak andere rommel.

Het kwik in het water is niet steeds afkomstig van industriële toepassingen
als thermometers, tandvullingen, verzilverde lampen en oude batterijen. Het
milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) becijferde vorige maand in
een rapport dat zeventig procent van het kwik die door menselijke
activiteiten in het milieu terechtkomt, afkomstig is van de verbranding van
steenkool en afval. Jaarlijks pompen we met z’n allen zo 1.500 ton metaal
de lucht in, zo blijkt uit ‘Global Mercury Assessment’. Het UNEP vindt het
hoog tijd dat de nationale regeringen filters op afvalverbrandingsovens
verplicht maken.

+UNEP Global Mercury Assessment
http://www.chem.unep.ch/mercury/UNEP%20GC%2022.htm
+U.S. FDA http://www.cfsan.fda.gov/~frf/sea-mehg.html
+Environmental Protection Agency
http://www.epa.gov/waterscience/fish/advisory.html
+Mercury Policy Project http://www.mercurypolicy.o