'Laatste kans om Amazonewoud te redden'

We staan voor de laatste echte kans om het tij te keren voor het Braziliaanse regenwoud. De twee volgende jaren zijn beslissend om een halt toe te roepen aan de ontbossing, de chaos over eigendomsrechten en het geweld. Dat zegt Adalberto Veríssimo van de niet-gouvernementele organisatie Imazon, het Instituut voor de Bevolking en het Ecosysteem van de Amazone. Veríssimo specialiseert zich al 15 jaar in het thema en schreef zijn bevindingen neer in een studie die eind deze maand wordt vrijgegeven.

Het slechte nieuws is dat regio’s waar de ontbossing enkele jaren geleden nog maar in een beginstadium verkeerde, er nu volop aan moeten geloven, besluit de studie. Het gaat om het zuidoosten van de deelstaat Amazonas en het westen van de deelstaat Pará.

Maar in 2004 daalde de houtproductie uit de Amazone wel tot 26 miljoen kubieke meter. Dat is twee miljoen kubieke meter minder dan het jaar voordien, ofwel 700.000 bomen. Die gespaard bleven. Dat komt omdat de houtbedrijven vaker op zoek gaan naar waardevol hout, om tegemoet te komen aan de eisen van de internationale markt. Dat het hout dieper uit het woud komt, betekent ook dat men iets langer nadenkt over welke bomen de transportkosten waard zijn.

Tweede positieve noot in de studie is dat in 2004 al 1,8 miljoen hectare Amzonewoud op een duurzame manier werd beheerd. In 1997 ging het nog maar om 80.000 hectare. Als de problemen van eigendomsrechten opgelost raken, kunnen we in 2010 de kaap van tien miljoen hectare regenwoud met een duurzaamheidcertificaat halen, zegt Veríssimo. Hij baseert zich voor zijn schatting op de interesse van de houtbedrijven. Ivan Tomaselli, de vice-voorzitter van de Braziliaanse houtindustrievereniging Abimci, bevestigt dat hout met een duurzaamheidscertificaat een competitief voordeel heeft op de grote markten zoals die van Europa en de Verenigde Staten.

Het buitenland kan tegen illegale kap ingaan door te eisen dat het hout het FSC-label bezit. Dat is volgens natuurbeheerders het effectiefste label. Het zou nog beter zijn als de Wereldhandelsorganisatie wettelijke kap en goed beheer oplegde, zegt Veríssimo. Hij merkt wel op dat ongeveer driekwart van het hout uit de Amazone voor de interne markt bestemd is. Om die reden probeert het programma Stadsvrienden van de Amazone ook in Brazilië steden en andere grote consumenten te bewegen om een certificaat te eisen. Grote steden in de deelstaat Sao Paulo zegden al toe.

Veríssimo is optimistisch over het maatregelenpakket dat de Braziliaanse regering aankondigde in de nasleep van de commotie rond de moord op Dorothy Stang, de missiezuster van Noord-Amerikaanse origine die haar leven wijdde aan de duurzame ontwikkeling en de bevolking van het Amazonewoud. Brazilië richtte onder meer vijf nieuwe beschermde gebieden op met een totale oppervlakte van 5,2 miljoen hectare. Voordien besliste de regering al met een kadaster een einde te maken aan de chaotische situatie van de eigendomsrechten in het Amazonegebied. Het meeste land daar is van de staat. Maar meestal zijn er geen officiële eigendomspapieren en eigenen mensen zich gronden toe, wat tot geweld leidt en recent ook tot de dood van Stang. Als de maatregelen krachtig en langdurig worden toegepast, zijn ze cruciaal om het tij te keren en de ontbossing tegen te gaan, vindt Veríssimo.

Niet iedereen deelt dat optimisme. Volgens Roberto Smeraldi, coördinator van een andere niet-gouvernementele organisatie, Friends of the Earth/Braziliaanse Amazone, zijn de maatregelen goed maar onvoldoende en te laat. Hij vreest ook dat de overheid niet sterk genoeg staat om ze in de praktijk door te voeren. Officieel zou 45 procent van de kap in de Amazone illegaal gebeuren, maar volgens Smeraldi loopt dit op tot 97,5 procent als je al het hout uit bezet staatseigendom meetelt. (ADR/PD)