Legale cocaboeren stellen hoop op Morales

Zowel de lokale als de internationale markt voor legale cocabladeren is klein. Slechts miniem deel van de totale productie in Peru, Bolivia en Colombia gaat naar het buitenland. De Peruaanse exporteur Enaco levert bijvoorbeeld cocaïne-chloorhydraat voor medisch gebruik aan België en Japan. De boeren telen de cocaplant, die in slecht daglicht staat omdat hij ook dient als grondstof voor de drug cocaïne, dan ook vooral voor de illegale (export)markt.

Legale cocaboeren hopen dat er meer mogelijkheden voor export komen, zodat de kwakkelende economie in de Andes een broodnodige impuls kan krijgen. Die mogelijkheden komen dichterbij als Morales zijn plan om de cocateelt te legaliseren, doorzet. Morales, een 46-jarige Aymara-indiaan en oud-leider van de Boliviaanse cocaboeren, werd vorige week zondag geïnstalleerd als eerste inheemse president van Bolivia.

We moeten de wereld ervan overtuigen dat coca geen synoniem voor cocaïne is, en met hulp van Morales zal ons dat lukken, zegt David Curtidor van het inheemse Nasareservaat in Zuid-Colombia waar Coca Sek wordt geproduceerd. Coca Sek is een zoet, geel drankje dat cocablad bevat.

Onze frisdrank is geen verdovend middel. Er gaat een licht stimulerend effect van uit net als van koffie. Maar Sek is veel gezonder vanwege mineralen en vitaminen die coca bevat, legt Curtidor telefonisch uit, vanuit het dorp Inzá in de bergen van het Colombiaanse departement Cauca.

Sinds in december een grote advertentiecampagne werd gestart, produceerden de Nasa-indianen zo’n 50.000 flessen van de frisdrank. Ze geloven dat hun brouwsel het goed zal doen op de internationale markt.

Coca wordt in Latijns-Amerika al duizenden jaren lang gebruikt voor medische en religieuze doeleinden. Sinds de jaren zestig staat het in de Verenigde Staten echter op de lijst van verboden middelen. In het illegale smokkelcircuit gaan miljarden dollars om. Morales wil dat coca verwijderd wordt van de zwarte lijst en dat de VS stoppen met het vernielen van cocavelden, zoals dat in Colombia gebeurt.

De nieuwe president wil de illegale cocateelt terugdringen door de legale teelt bevorderen. Die teelt beslaat in Bolivia nu 12.000 hectare. Volgens de boeren is dat onvoldoende om aan de lokale vraag te voldoen. De opbrengsten van de andere 14.000 hectare (van in totaal 26.000), zou in handen van drugssmokkelaars belanden.

Volgens Bruce Bagley, deskundige aan de Universiteit van Miami, is het bevorderen van legale teelt een goed alternatief, omdat Boliviaanse boeren geen andere gewassen verbouwen die kunnen rekenen op een grote buitenlandse markt. Bagley voegt eraan toe dat de Amerikaanse regering er een weinig vernieuwende denkwijze op na houdt als het gaat om drugsbestrijding. De kans dat het Boliviaanse alternatief weerklank vindt in de VS, is volgens hem dan ook klein.

In Bolivia werden de laatste jaren diverse ontwikkelingsprogramma’s voor alternatieve gewassen opgezet, veelal gesponsord door de Verenigde Staten, maar die mislukten. De kleine boeren geloven wel in de plannen van Morales. Die kunnen volgens hen een positieve uitwerking hebben in de hele Andesregio. Elke kilo cocabladeren die op de legale markt komt, is er een minder voor de drugssmokkelaars, zegt Curtidor.

In Peru wordt jaarlijks slechts 9.000 van de 110.000 ton aan geoogste cocabladeren in legale producten verwerkt, zegt Lida Marín, voorzitter van Enaco, het nationale bureau dat de legale cocateelt beheerst in Peru. Ze zegt dat in het buitenland veel vraag is naar energiedrankjes, koekjes en andere cocaproducten. Eind deze maand begint Peru voor het eerst met de export van cocathee naar Zuid-Afrika.

Enaco exporteert ook cocaïne-chloorhydraat voor medisch gebruik naar Japan en België. En Marín wijst op een publiek geheim, namelijk dat haar bedrijf via de Stephan Company in New Jersey cocabladeren verkoopt aan multinational Coca Cola. Voor de productie van de cola zou jaarlijks zo’n 145.000 ton nodig zijn. De Coca Cola Company weigerde tot nu toe consistent elk commentaar op deze handel.

De dynamiek van de legale cocahandel is afhankelijk van de markt, niet van de regering, verklaart Marín. De consument bepaalt op hij coca-tandpasta of coca-zeep wil en producenten reageren daarop.

Veel mensen betwijfelen echter of de legale teelt daadwerkelijk een alternatief kan zijn voor illegale teelt. Enaco betaalt 1,4 dollar per kilo cocablad, terwijl smokkelaars 5 dollar per kilo betalen. Als het om de prijs gaat, dan kunnen wij de concurrentie niet aan, zegt Enaco-directeur Nelson Larrea.

In de Andesregio neemt de cocateelt nog steeds toe. Colombia is de grootste cocaïne-exporteur ter wereld, ondanks een agressieve campagne van de VS. Volgens het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken nam de cocateelt in 2004 niet af in Colombia. Uit cijfers van de Verenigde Naties blijkt dat de cocaïneproductie tussen 2003 en 2004 in Bolivia toenam met 35 procent toe en in Peru met 23 procent. (JS)