Machtsstrijd in militaire junta kan Birma verder isoleren

Khin Nyunt was de drijvende kracht achter een zevenstappenplan naar democratische hervormingen in het land. Het opnieuw bijeenroepen van de Nationale Conventie om een nieuwe grondwet in te stellen, werd gezien als een van de eerste stappen in dat proces. De Nationale Conventie was sinds 1996 niet meer gehouden. Khin Nyunt zou ook voorstander zijn van gesprekken met oppositieleidster Aung San Suu Kyi, die het afgelopen jaar onder huisarrest doorbracht.

Birma heeft de meeste ambassadeurs in het buitenland inmiddels teruggeroepen naar Rangoon, ogenschijnlijk voor een formele briefing. Maar een aantal ambassadeurs, vooral degenen die sympathiseerden met de voormalige minister van Buitenlandse Zaken Win Aung en Khin Nyunt, zullen naar verwachting niet terugkeren op hun oude post.

Win Aung, een vertrouweling van Khin Nyunt, was de eerste die het veld moest ruimen nadat de premier onder huisarrest was geplaatst. En er staan meer wijzigingen in de militaire regering op stapel, volgens Aziatische diplomaten. Ik verwacht dat het kabinet misschien al binnen een paar weken verder overhoop gehaald zal worden, zegt een diplomaat in Rangoon. Daarna zal een grote herschikking volgen op regionaal niveau. Van de bevelhebber in het westen is al bekend dat hij op het punt staat de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken te worden. Hij wordt de opvolger van de onlangs ontslagen kolonel Tin Hlaing. Evenals de minister van Arbeid, U Tin Winn, zou hij volgens de staatsmedia ‘met pensioen’ zijn gegaan.

Beide ministers waren de laatste geestverwanten van Khin Nyunt in het kabinet. Zij waren ook de enigen die nauw contact onderhielden met diplomaten en internationale organisaties. Tin Winn leidde onlangs een afvaardiging naar de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York. Ook was hij aanwezig bij de Azië-Europatop (ASEM) in Hanoi. In Rangoon ondertekende hij namens Birma een akkoord tussen de Mekonglanden over de aanpak van mensensmokkel. Behalve Tin Winn en Tin Hlaing, werden nog vier andere (onder)ministers ontslagen.

De afzetting van Khin Nyunt werd in eerste instantie, geheel volgens het dictatoriale boekje, verklaard met de mededeling dat hij onwel was geworden. Later bleek dat de premier, die ook het hoofd was van de militaire inlichtingendienst, onder huisarrest was geplaatst op beschuldiging van corruptie. Daarna werden honderden officieren van de militaire inlichtingendienst gearresteerd, de meeste eveneens op beschuldiging van corruptie. Bronnen in Rangoon melden dat momenteel ongeveer 2000 officieren vastzitten.

Terwijl de machtsstrijd in Rangoon doorgaat, publiceerde het Foreign and Commonwealth Office in Groot-Brittannië afgelopen week het jaarlijkse mensenrechtenrapport. Het Birmese militaire regime wordt daarin beschuldigd van het onderdrukken van de politieke oppositie. Ongeveer 1400 politieke gevangenen zouden zelfs minimale rechten en gezondheidszorg ontberen. Ook wordt in het rapport melding gemaakt van dwangarbeid, ronselen van kindsoldaten, godsdienstvervolging en misbruik in regio’s waar etnische minderheden wonen. Het rapport benadrukt dat het in het zevenstappenplan ontbreekt aan democratische principes en dat Rangoon internationale pogingen om de mensenrechtensituatie in het land te verbeteren, heeft geblokkeerd.

Het gedwongen vertrek van Khin Nyunt is eerder het begin van een proces dan het einde, zeggen diplomaten. Zij denken dat niet Than Shwe het brein is achter de machtsstrijd, maar Birma’s nummer twee, legerleider generaal Maung Aye. Er is geen twijfel over dat Than Shwe betrokken is bij de gebeurtenissen, maar generaal Maung Aye was duidelijk de drijvende kracht erachter, zegt een Zuidoost-Aziatische diplomaat.

Volgens de diplomaten zou binnen de legertop ook worden gesproken over de noodzaak de macht over te dragen aan een jongere generatie. Generaal Thura Shwe Mann en luitenant-generaal Soe Win, die Khin Nyunt vervangen, zouden daarvoor geschikte kandidaten zijn. Het driemanschap Maung Aye, Thura Shwe Mann en Soe Win zou dan het dagelijkse bestuur van het land op zich nemen, terwijl Than Shwe een rol op de achtergrond blijft spelen. (JS/PD)