Mag de maagd Maria in een mixer?

Ze is amper drie weken open geweest, de tentoonstelling die het stadsbestuur van Buenos Aires inrichtte. Het was de bedoeling een retrospectieve te tonen van de gerenommeerde Argentijnse kunstenaar León Ferrari (84), wiens werken onder meer in het Museum van Moderne Kunst in New York staan. Ferrari leverde meer dan 400 werken, waarvan zowat een derde rond het thema martelingen en katholieke figuren.

Kort na de opening op 29 november noemde de aartsbisschop van Buenos Aires, kardinaal Jorge Bergoglio, de tentoonstelling godslasterlijk en eiste de sluiting. Zijn woorden inspireerden een handvol actievoerders om een deel van de 400 werken te vernielen. Daarbij raakte een vrouw die de expositie bezocht per ongeluk gewond. Later namen meer dan 5000 katholieken deel aan een ‘misviering voor het herstel’ op de stoep van het tentoonstellingsgebouw. Op 17 december beval een rechter het stadsbestuur de retrospectieve te sluiten omdat ze de gevoeligheden van christenen geweld aandoet. Het stadsbestuur gehoorzaamde, maar ging in beroep.

Twee dagen na de sluiting trokken duizenden mensen door de straten van Buenos Aires in betoging tegen censuur. Ferrari bedankte hen en ook de katholieke Kerk voor de publiciteit die het hele schandaal aan zijn werk heeft gegeven. Als de belangrijkste levende politiek geëngageerde kunstenaar van Argentinië schuwt hij ook in zijn uitspraken de controverse niet: In de Verenigde Staten gelooft 65 procent van de bevolking in het bestaan van de hel, wat zoveel is als geloven dat het rechtvaardig is dat andersdenkenden gemarteld worden. Dus waarom zou de regering-Bush geen Irakezen martelen?

Op het hoogtepunt van de controverse in Buenos Aires, die breed werd uitgesmeerd over de media, waren er gelijkaardige incidenten in Córdoba en in een privé-galerij in Buenos Aires. Een groep jongeren gooide met stenen naar beelden van de maagd Maria met poppenhoofden door María Belén Lagar, maar beschadigden alleen de ruiten van de galerij. Maar in Córdoba werd een Kersttentoonstelling in het stadhuis met werken van tien kunstenaars afgeblazen nog voor de opening op 21 december. Om veiligheidsredenen, zegt de burgemeester.

Steen des aanstoots in Córdoba was de installatie van kunstenaar Roque Fraticelli. Die toonde de maagd Maria tijdens seksuele gemeenschap met een man met een vogelhoofd, die symbool stond voor de Heilige Geest. Hier had de plaatselijke aartsbisschop, Carlos Nuñez, gezegd dat hij zich beledigd en bezorgd voelde dat een dergelijke tentoonstelling plaatsvond in het stadhuis. Priester Julián Espina ging samen met enkele katholieken naar het stadhuis waarschuwde de artiest dat hij indien nodig zijn vuisten zou gebruiken om de moeder van de hemelen te beschermen. Volgens de geschokte Fraticelli riep één van de anderen ik ga je vermoorden. (ADR)

Marcela Valente