Maleisisch oud-toppoliticus Mohamad wankelt

Het ziet er naar uit dat de Maleisische overheid onder druk van advocaten, rechters en mensenrechtenactivisten een onderzoek zal instellen naar “het schandaal van 1988”, waarbij enkele toprechters onterecht werden ontslagen of geschorst. Het onderzoek kan toenmalig eerste minister Mohamad, altijd geprezen als een grootse derdewereldleider, van zijn voetstuk halen.

Het schandaal begon in 1988. Twee Maleisische rechters verklaarden de overheidsbeslissing om twee reporters van de Asian Wall Street Journal te verbannen nietig. De journalisten hadden een reeks artikelen geschreven over bedenkelijke financiële transacties van de overheid. Toenmalig eerste minister dr. Mahathir Mohamad zat in die periode volop in verkiezingsstrijd en kon slechte reclame missen als kiespijn.

Een furieuze Mohamad begon de rechters openlijk aan te vallen. In een poging om de rechterlijke macht te beschermen, schreef toprechter Salleh Abas daarop een brief naar de koning. Daarin klaagde hij dat de eerste minister hem intimideerde.

De brief maakte Mohamad alleen nog kwader. Hij riep een uitzonderingsrechtbank in het leven, met regeringsgetrouwe rechters, om Abas voor zijn “wangedrag” te straffen. Abas werd schuldig bevonden en samen met twee andere rechters ontslagen. Later werden nog eens drie rechters geschorst. Zij hadden de uitzonderingsrechtbank onwettig genoemd.

In hetzelfde jaar nog joeg Mohamad een wet door het parlement die de rechtbanken een groot deel van hun rechterlijke bevoegdheden ontnam. De rechterlijke macht kwam daarmee onder toezicht van het parlement te staan. Aangezien Mohamad de agenda van het parlement bepaalde, verwierf hij zo in feite een directe invloed op de rechtspraak.

De zaak werd altijd zo ver mogelijk van de publieke opinie gehouden. Weinig mensen stonden stil bij de machtsgreep van Mohamad. Vanaf 1989 kon hij namelijk profiteren van een economische boom en werd hij door het volk geprezen als een grote derdewereldleider.

Vorige maand werd “het schandaal van 1988” echter opnieuw groot nieuws toen rde ontslagen echter Abas na achttien jaar eindelijk de moed vond om de stilte te doorbreken. “Ik werkte in mijn tuin en hoopte op de dag dat ik zou kunnen spreken. Die dag is nu aangebroken”, zei Abas, die al 77 jaar is. Hij verwees naar de “vrije sfeer” onder de opvolger van Mohamad, Abdullah Badawi.

Abas eist dat de overheid alsnog een onderzoek naar het schandaal instelt. Advocaten, rechters en mensenrechtenactivisten steunen die eis. “Ik wil geen onderzoek uit persoonlijke belangen, om mijn eigen eer en dat van mijn collega’s ter herstellen. Ik vraag een onderzoek omdat het belangrijk is dat de democratische instellingen worden hersteld en de rechterlijke macht al haar bevoegdheden van weleer terugkrijgt”, aldus Abas.

De overheid lijkt voorlopig alle opties open te houden. “De onrechtvaardigheden moeten worden hersteld, de rechters moeten in ere worden hersteld en de overtreders moeten worden gestraft”, zegt oppositieleider Lim Kit Siang aan IPS. “Anders zullen de mensen geen vertrouwen meer hebben in de rechtspraak. Door een onderzoek te bestellen geeft mr. Abdullah een duidelijk signaal dat hij zijn beloftes voor hervormingen wil nakomen.”

Ex-premier Mohamad ontkent zelf alle beschuldigingen van Abas. Hij zegt dat hij geen enkele invloed heeft (gehad) op de rechtbanken.

Politieke analisten menen dat het imago van Mohamad een serieuze deuk zou kunnen krijgen als er uiteindelijk een onderzoek naar het schandaal wordt ingesteld. “Een onderzoek zou bevestigen dat Mohamad geen enkel respect had voor het check-and-balance systeem (de wederzijdse controle van de machten, red.) en dat hij het nut niet inzag van een waardige rechterlijke macht.”