Marokko en VS sluiten beste vrijhandelsakkoord ooit - analyse

Het vrijhandelsakkoord, dat nog geratificeerd moet worden, neemt de meeste beperkingen weg waarmee Amerikaanse exporteurs naar Marokko tot hiertoe werden geconfronteerd. De VS krijgen handelsvoordelen die de meeste andere ontwikkelingslanden waarmee de Amerikanen onderhandelden, niet wilden toestaan. Marokko kan enkel hopen op meer investeringen; de meeste Marokkaanse producten raakten nu al zonder heffingen de VS binnen.

Volgens de Amerikaanse Handelsvertegenwoordiger Robert B. Zoellick is het vrijhandelsakkoord met Marokko een essentiële stap in de totstandkoming van een mozaïek van vrijhandelsakkoorden in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. De Amerikaanse president George W. Bush kondigde in mei 2003 aan dat de VS tegen 2013 een vrijhandelsakkoord met het hele Midden-Oosten en Noord-Afrika willen sluiten. In een eerste fase zouden daarvoor met zoveel mogelijk landen bilaterale vrijhandelsakkoorden worden aangegaan. Tot hiertoe hebben de VS in de regio alleen vrijhandelsakkoorden met Egypte en Jordanië. Zwaargewichten als Egypte en Saudi-Arabië vinden de voorwaarden die de VS stellen onaanvaardbaar

Momenteel betalen Amerikaanse bedrijven een heffing van gemiddeld 20 procent op goederen die ze in Marokko invoeren. De heffingen op meer 95 procent van de Amerikaanse nijverheids- en consumptieproducten worden meteen geschrapt; de resterende invoertaksen worden binnen de negen jaar afgeschaft. Voor Amerikaans gevogelte, rundvlees en tarwe is er een quotaregeling uitgewerkt die de producenten een grotere markttoegang biedt, terwijl de heffingen op maïs, sorghum en soja drastisch worden verlaagd of zelfs ook meteen worden geschrapt. Daardoor worden de Amerikaanse boeren opeens geduchte concurrenten voor de Europese Unie en Canada, die de Marokkaanse markt nu domineren.

Ook Amerikaanse ondernemingen uit de dienstensector - banken, verzekeringsmaatschappijen, koerierbedrijven en de bouwnijverheid - krijgen vrije toegang tot de Marokkaanse markt. Amerikaanse bedrijven kunnen ongehinderd meedingen naar overheidscontracten. Het akkoord bevat ook een strenge regeling ter bescherming van intellectuele eigendom op software, muziek en beeldmateriaal; een element waarop de VS in elke handelsovereenkomst hameren. Investeerders en handelaars kunnen rekenen op een snelle en eerlijke evaluatie van administratieve beslissingen die hun belangen schaden - wat volgens critici neerkomt op een vetorecht voor grote bedrijven tegen strenge milieuwetten of maatregelen om de volksgezondheid te beschermen.

Marokko, een land met 31 miljoen inwoners, is geen belangrijke handelspartner voor de VS. Die voeren tegenwoordig voor ongeveer 475 miljoen dollar per jaar uit naar Marokko. Het gaat onder meer om vliegtuigen, maïs, machines en geneesmiddelen. Europa heeft een veel groter aandeel in de Marokkaanse importmarkt, die op 11 miljard dollar wordt geschat. De Marokkaanse export naar de VS is per jaar ongeveer 450 miljoen dollar waard. Fosfaat en andere mineralen vormen de belangrijkste Marokkaanse exporttroef.

De VS rijgen de laatste tijd vrijhandelsakkoorden aan elkaar. Vorig jaar werden onderhandelingen met vier Midden-Amerikaanse landen en met Australië afgerond; ook die akkoorden moeten nog geratificeerd worden. De VS proberen nu ook de Dominicaanse Republiek in de Midden-Amerikaanse vrijhandelszone te loodsen. Met Bahrein wordt sinds begin dit jaar gediscussieerd over een bilateraal vrijhandelsakkoord dat dit jaar nog ondertekend kan worden. In Afrika zijn vrijhandelsbesprekingen met vijf landen van de Zuidelijk-Afrikaanse Douane-Unie zijn aan de gang. Washington heeft ook aangekondigd dat het wil beginnen te onderhandelen met Thailand, Colombia, Peru, Ecuador, Bolivia and Panama. Alle akkoorden in Latijns-Amerika moeten een pan-Amerikaanse Vrijhandelszone (FTAA) dichterbij brengen. Brazilië, Argentinië en Venezuela remmen dat proces af, onder meer omdat ze vinden dat de VS zijn landbouwsector niet voldoende wil liberaliseren.