Meer dammen, minder water in India

In plaats van 17,4 miljoen hectare werd er in 2004 nog maar 14,3 miljoen hectare bevloeid. “Deze cijfers zijn zorgwekkend, die moeten goed worden onderzocht”, zegt Ramaswamy Iyer, hydroloog en voormalig secretaris voor waterbronnen.

Wat zijn de oorzaken van deze paradox? Himanshu Thakkar, coördinator van het bekende South Asia Network on Dams, Rivers and People, zegt: “Een reden is de verziltingsratio, die bij veel dammen veel hoger is dan voorspeld. Een andere reden is dat de boeren aan de bovenloop van de rivieren geneigd zijn om waterintensieve gewassen te telen, zodat er beneden geen water meer overblijft.”

Ook wordt een deel van het water omgeleid naar steden en industrieën. “Daar wordt overal door boeren tegen geprotesteerd: bij de Hirakunddam in Orissa, bij het Sardar Sarovar Project in Gujarat, en in het zuiden van Andhra Pradesh.”

Achterstallig onderhoud

De protesten richten zich ook op het slechte onderhoud van de irrigatiekanalen, zoals in Banda, in de regio Bundelkhand in het noorden van de staat Uttar Pradesh. Volgens Pushpendra, een lokale activist, was de toegang tot irrigatie altijd goed, maar werkt het systeem intussen niet meer. En dat is een ramp: “Zonder kanaalwater verliezen boeren en arbeiders heel veel geld.” Vanwege de zware stress hebben in zijn dorpje al zeven boeren zelfmoord gepleegd.

Verzilting en het dichtslibben van de bodem zijn ernstige problemen geworden in veel door kanalen geïrrigeerde gebieden. Daardoor is productief akkerland verloren gegaan en dat leidt in veel meer regio’s in India tot wanhoop en zelfmoord.

In haar tiende plandocument geeft de Indiase Planningscommissie toe: “De efficiëntie van het watergebruik in de meeste irrigatiesystemen is laag, zo’n 30 tot 40 procent tegen een ideale waarde van 60 procent. Veel systemen zijn in verval geraakt door de verzilting van kanaalsystemen, overwoekering door onkruid en defecten aan de regelsystemen.”

Nadat de fundamenten van een groot project af zijn, krijgen de kleinere kanalen die het water naar de velden brengen niet de noodzakelijke aandacht, zegt het document. Er is te weinig budget voor. Er zouden op grote schaal, op 20 tot 25 miljoen hectare, herstelwerkzaamheden moeten plaatsvinden. Zo’n 21 miljoen hectare aan irrigatiepotentieel kan al met de reparatie van bestaande systemen worden gewonnen.

Gedwongen evacuaties

Dergelijke cijfers geven voeding aan de protestbeweging tegen de gedwongen evacuatie van honderdduizenden mensen op plaatsen waar nieuwe, grote dammen zijn gepland. Eerst moeten bestaande systemen beter worden benut, is de kritiek.

In december ging de Nationale Milieuberoepsautoriteit (NEAA) in beroep tegen de goedkeuring die de Indiase milieuminister had gegeven aan de bouw van een 45 meter hoge dam in de Godavaririvier, bij Polavaram, in het zuiden van de staat Andhra Pradesh. Door de dam zou 291.000 hectare land bevloeid kunnen worden en zou aan 2,5 miljoen mensen drinkwater worden geleverd. Het zou 960 megawat aan elektriciteit opwekken. Het project kost meer dan twee miljard euro en er moeten wel meer dan 200.000 mensen voor verhuizen.

In 2000 erkende de Planningscommissie dat er in een halve eeuw tijd 25 miljoen mensen gedwongen zijn verhuisd. Dat aantal is sinds die tijd nog toegenomen.