Moslimcongres noemt islam en democratie compatibel

Het congres specifiek voor moslimdemocraten was een primeur. Er ging twee jaar voorbereiding aan vooraf, en het initiatief kreeg steun van de Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties. Onder meer de huidige president van Senegal, de Turkse minister van Buitenlandse Zaken en de Mensenrechtenminister uit Jemen deden mee.

Naast een oproep tot democratie riep de slotverklaring van woensdag ook op tot vrijheid van meningsuiting, mediapluralisme, gelijke rechten, respect voor de wet, het afschaffen van martelpraktijken, armoedebestrijding en bijzondere voordelen voor vrouwen en jongeren. De islamitische principes van tolerantie, rechtvaardigheid en participatie moeten worden toegepast, in plaats van genegeerd, zo stelt de verklaring.

Het congres stelde geen actieplan op, omdat elk islamland zijn eigen weg naar meer democratie moet bepalen. De deelnemers beloofden wel dat ze het congres zouden opvolgen met netwerking onder democraten in de islamwereld. President Abdoulaye Wade van Senegal beloofde dat hij volgend jaar een christelijk-islamitische dialoog zal organiseren.

Als delen van de islamwereld niet democratisch zijn, is dat niet de schuld van de islam, stelde de Jemenitische Mensenrechtenminister Amat al-Aleem Alsoswa. Zij noemde democratie in de islamwereld een historische noodzaak, en de juiste oplossing voor de gebreken in beleid en ontwikkeling. Zij stelt haar hoop op de jongeren, die actiever beginnen te ijveren voor democratische hervormingen. Ook economische welvaart kan volgens de minister een rol spelen in de weg naar politieke verandering.

De Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Abdullah Gul, wiens islamitische partij nu 15 maanden aan de macht is, zei dat een moslimmaatschappij zich kan transformeren en verbeteren terwijl ze tegelijk haar eigen waarden en identiteit behoudt. Hij stelde dat er in de islamwereld embryonale initiatieven bestaan die democratische experimenten kunnen worden genoemd, maar gaf toe dat het algemene beeld somber is. Ook Gul riep op tot goed bestuur, transparantie, eerbied voor fundamentele rechten en vrijheden en gelijke rechten voor man en vrouw.

Verschillende deelnemers aan het congres zeiden dat de islam niet mag beoordeeld worden naar de ontwikkelingen en het geweld in het Midden-Oosten of de Arabische wereld. Wij zijn zowel moslims als Europeanen, en dat stelt geen problemen, vindt de voormalige eerste minister van Bosnië-Herzegovina, Zlatko Lagumdzija.

Islamspecialist Nurcin Yildiz zei in een toespraak aan de congresgangers dat vele moslims vrezen dat de Verenigde Staten de notie van democratie en mensenrechten als voorwendsel kunnen gebruiken om hun waarden op te leggen aan islamitische landen. Turkije was eerder al gastheer van een overleg tussen de Europese Unie en de Organisation of the Islamic Conference (OIC). Ook eerdere fora bogen zich over democratisering van de islam.

De islam wordt met verschillende problemen geconfronteerd, zei koning Abdullah van Jordanië tijdens een recente reis naar Turkije. De stille meerderheid moet opstaan en zijn stem laten horen.” Wij, als gematigde moslims, moeten rechtstaan tegenover de extremisten en zeggen dat dit niet is wat de Koran zegt, dat dit niet is hoe islam is. We moeten ‘genoeg’ zeggen en de wereld uitleggen dat deze mensen niet onze geloofsovertuigingen vertegenwoordigen. Abdullah riep op tot beter onderwijs en aanpak van armoede als een van de dieperliggende oorzaken van terrorisme en radicalisering.