Nerica-rijst, een antwoord op Afrika’s hongerprobleem

De passie van dr Jones voor de landbouw en de rijstteelt gaat terug tot in zijn kinderjaren. In een interview met MO* in de lobby van zijn hotel in Gent, vertelt hij: ‘Toen ik in het tweede middelbaar zat- eind de jaren zestig- was er op een bepaald moment een conflict tussen Sierra Leone, mijn vaderland, en buurland Liberia. Dat conflict ging over rijst. Ik heb toen beslist landbouw te studeren en iets te doen voor het telen van rijst in Afrika. Hoewel mijn familie mij liever priester zag worden, heb ik toch doorgezet.’
Nerica voor kleine boeren
Ruim tien jaar nu wordt er vooral in West-Afrika geëexperimenteerd met Nericavariëteiten. Nerica is een kruising van Aziatische rijst en Afrikaanse rijst. Monty Jones: ‘We hebben in deze nieuwe variëteit het beste van de Aziatische rijst – overvloedige rijstkorrels aan één stengel- gecombineerd met het beste van de Afrikaanse rijst – zeer droogtebestendig en laat zich niet overwoekeren door onkruid.’ Talrijke onderzoekers hadden dit eerder geprobeerd maar zijn daar nooit in gelukt. Dr Monty Jones gebruikte hiervoor biotechnologische ingrepen maar geen gentechnologie. Behalve één enkele gen die de Nericarijst bevat, is Nerica ook niet gepatenteerd. Monty Jones: ‘Het onderzoek en de experimenten zijn allemaal gebeurd met publiek geld- van de Rockefeller Foundation, de FAO en UNDP- en dus is het resultaat daarvan ook publiek toegankelijk.’
Voedselzekerheid
Nerica is een hybriede soort, wat betekent dat na twee of drie oogsten de eigen zaden niet meer vruchtbaar zijn als zaaigoed. Het belangrijkste knelpunt op dit ogenblik is de beschikbaarheid van Nericazaaigoed. De toepassingen nemen immers een geweldige vlucht in verschillende Afrikaanse landen. Monty Jones: ‘Uit het FAO-rapport van 2008 bleek dat de rijstoogst in Afrika in 2007 steeg met 6 procent, een groei die in belangrijke mate is gestimuleerd door de Nericarijst. In Uganda bevoorbeeld werd vroeger geen rijst geteeld. Enkele jaren geleden begon men met experimenten van Nerica. Vorig jaar had Uganda een overschot aan rijstproductie en exporteerde voor 9 tot 12 miljoen dollar rijst.’
Om het probleem van het zaaigoed op te lossen, wil men nog veel meer de lokale boeren betrekken bij het maken van de zaden.
Critici van de Nericarijst wijzen erop dat men op verschillende plaatsen deze rijstvariant wil promoten in grootschalige agrobusinessprojecten om zo een Afrikaanse groene revolutie te stimuleren. Dit zou betekenen dat de Nericavariëteiten ook andere locale variëteiten in verdrukking kunnen brengen en dat zou op vlak van voedselsoevereiniteit een verzwakking kunnen betekenen in plaats van een verbetering. Dr Monty Jones wijst er echter op dat zijn rijstvariant vooral bedoeld is voor kleinschalige landbouw: ‘90 procent van de landbouw in Afrika is subsistentielandbouw en onze aanpak is gebaseerd op participatie van de boeren.’ 
De UGent staat niet alleen met haar erkenning van het werk van dr Monty Jones. In 2004 ontving hij ook de prestigieuze Wereld Voedsel Prijs, wat gelijk staat aan de Nobelprijs voor landbouw, en in 2007 werd hij door Time Magazine geselecteerd in de lijst van 100 Meest invloedrijke mensen van de wereld.
Belang van landbouwkundig onderzoek
Op de lezing die hij hield aan de faculteit bio-ingenieurswetenschappen van de UGent, pleitte Jones vooral voor meer steun aan Onderzoek en Ontwikkeling in Afrika. Het continent heeft een geweldig potentieel en kent sinds 2000 ook een gestage economische groei. Maar er zijn nog heel wat knelpunten op te lossen: de armoede en ongelijke verdeling van de rijkdom; de inefficiënte organisatie van de markten en de voedselonveiligheid, die door de impact van de klimaatopwarming nog kan toenemen.
Positief en hoopvol is volgens dr Jones wel dat de jongste jaren het bewustzijn is toegenomen dat landbouw cruciaal is om Afrika uit de armoede te halen. Immers 70 procent van de Afrikaanse bevolking leeft van de landbouw.