“Noodhulp leidt soms tot nieuwe conflicten”

In Sri Lanka bijvoorbeeld kwam de burgeroorlog opnieuw op gang in 2006, na de verdeling van hulpmiddelen in het zog van de tsunami. Net de gebieden waar veel Tamils wonen werden bij de verdeling van de hulpmiddelen over het hoofd gezien. De Verenigde Naties schreven in een rapport dat in december 2006 verscheen: “Opvallend is het overaanbod van heropgebouwde huizen in het zuiden. Dat wijst duidelijk op een onevenredige toekenning van het geld over het land”.

De Srilankaanse regering heeft niet officieel gereageerd op het rapport. Ze schuift de schuld voor de trage voortgang in het noorden en oosten op het geweld. De Tamils streven al dertig jaar naar onafhankelijkheid. In 2002 ondertekenden de rebellen en de regering een fragiel vredesakkoord, dat in 2006 aan flarden werd geschoten.

In Irak hebben inefficiënte heropbouwplannen de corruptie doen toenemen. Een Wereldbanklening van 81 miljoen euro voor de bouw van scholen in Irak werd bijvoorbeeld afgesloten zonder clausule die corruptie moet voorkomen. Hetzelfde geldt voor projecten in de watersector en op het vlak van sanitaire voorzieningen, stedelijke ontwikkeling, spoedopname en technische hulp. Die projecten zijn goed voor in totaal 405 miljoen euro.

Afghanistan is van hetzelfde bedje ziek: “Haast elke regimeverandering in Afghanistan heeft tot corruptie geleid”, zegt Yama Torabi, een consultant voor Integrity Watch in Afghanistan. “Het is zorgwekkend dat zestig procent van de Afghanen geloven dat de door het westen gesteunde regering van Hamid Karzai corrupt is, het hoogste cijfer ooit voor een Afghaans regime.”

Wrevel

Tiri onderzocht de impact van de wederopbouw na conflicten in acht staten, die samen meer dan 50,4 miljard euro hulp kregen: Afghanistan, Bosnië, Kosovo, Palestina, Libanon, Mozambique, Sierra Leone en Libanon. De helft van de hulp zou verloren gegaan zijn aan corruptie, wat de wrevel opwekt van de miljoenen inwoners van voormalige conflictgebieden.

Veel van de hulp is bovendien op maat gesneden van de politieke prioriteiten van de donorlanden- en instituten en niet van wat ontvangende partij wil. Tot slot ondermijnt de internationale gemeenschap de vorming van verantwoordelijke democratische instellingen door eigen mannetjes naar voren te schuiven en te beschermen.

“De problemen zijn grotendeels te wijten aan de manier waarop de hulpindustrie werkt”, zegt Martin Tisne, één van de programmadirecteurs van Tiri in de Zuid-Afrikaanse krant Mail&Guardian. “Bij humanitaire rampen moet de voedselhulp er binnen de week zijn, zoveel is duidelijk. Maar ook bij heropbouw en ontwikkelingshulp, waar een grote smak geld naar vloeit, gaat het vooruit aan een snelheid die voorbijgaat aan de realiteit ter plaatse.”

De hulp wordt bovendien niet altijd even doeltreffend ingezet. Volgens Tisne is er een hardnekkig misverstand, namelijk dat de grootte van de fondsen het belangrijkst is. “Dat klopt niet. Wat telt is waaraan het wordt besteed en de manier waarop dat gebeurt”, zegt Tisne. In Afghanistan bijvoorbeeld heeft het hoofd van de Wereldbank berekend dat voor elke dollar die de Bank in 2006 als budgetsteun gaf aan de Afghaanse regering, grote gouvernementele organisaties zoals USAid (United States Agency for International Development) er 8 moeten uitgeven om hetzelfde effect te bereiken.”