O Leader, where art thou?

1 miljard Afrikanen

Ik was net terug uit het ziekelijk corrupte Angola, toen Fillet opbelde, maar ik hoedde mij ervoor om Afrika té zwart af te schilderen. Het is al te makkelijk om de plek waar sinds dit jaar 1 miljard mensen wonen, af te doen als een “hopeloos continent”, een vergaarbak voor misère, onverantwoordelijke leiders, die graaien in de staatskas, en milities die elkaar bevechten.

Fils à papa

Toch had de jury die de Mo Ibrahimprijs uitreikt, een punt. Afrika heeft nog niet de leiders die het verdient. Zij klampen zich te lang vast aan de macht of stomen de hunnen klaar voor de troonopvolging. Zoonvanitis is niet alleen een Belgische ziekte. Karim Wade, de zoon van de Senegalese president, verloor in maart smadelijk de strijd om het burgemeesterschap van Dakar, maar kreeg van papa Abdoulaye daarna een superministerschap cadeau, bij wijze van troostprijs.

Françafrique

De Senegalees stond erbij en keek ernaar. Toch zijn het niet zelden Westerse mogendheden die Afrikaanse dynastieën graag intact houden, zelfs tegen de wil van het volk in. Een paar jaar geleden had ‘Monsieur Afrique’ mij in Parijs nog wijs gemaakt dat het obscure invloedsnetwerk tussen Frankrijk en zijn voormalige kolonies, het zogenaamde “Françafrique”, verleden tijd was.
Het was voor mij des te schokkender te vernemen dat Frankrijk wellicht geholpen had om de Bongo’s van Gabon in het zadel te houden, na de dood van ouwe getrouwe president Omar Bongo dit voorjaar. Net als de Westerse houding pro- Libië, bewijst dit eens te meer hoe hypocriet ons Westers discours over democratie in Afrika is.

Obama gana Ghana

De eerste Afrika-reis van de eerste zwarte president in de geschiedenis van Amerika, was een opsteker voor Afrika en voor zwarten over de hele wereld. Dat hij Ghana koos om met Air Force One te landen, had naar eigen zeggen te maken met het voorbeeldige beleid van de afgelopen jaren. Ongetwijfeld, hoewel kwatongen beweren dat evengoed de recent ontdekte olievelden voor de Ghanese kusten reden waren om naar dit West-Afrikaanse land af te reizen.

Staatsgreep

Net als na de niet-uitreiking van de Ibrahimprijs, laaide tijdens Obama’s Afrikatrip de discussie over verantwoord beleid in Afrika weer op. Waren er op Ghana en Botswana na, geen goede leerlingen meer te vinden op het hele continent?
Toegegeven. In 2009 was er in Afrika de zoveelste “staatsgreep” (Guinée-Bissau) en alweer lieten staatshoofden zich eindeloos herverkiezen, zoals Ben Ali in Tunesië, maar evengoed was er hoopvolle tegenwind uit de civiele maatschappij.

Europa

Beweren dat democratie niet besteed is aan Afrika, zoals ook veel Europese politici zich vaak laten ontvallen, is fout. Europese relaties met Afrika verlopen meestal op topniveau en dus zijn de gesprekspartners… zittende presidenten en premiers. Die zien natuurlijk hun macht niet graag afkalven en zijn meestal niet gewonnen voor echte democratie. Maar wie dit jaar het middenveld, de oppositiepartijen, de ngo’s  en zelfs de kiezers in het oog hield, zag een hoopvoller plaatje verschijnen.

Jacob Zuma

Tijdens mijn reportagereis naar aanleiding van de presidentsverkiezingen in Zuid-Afrika, liep ik jonge kiezers tegen het lijf in Walmer township, vlakbij Port Elizabeth. Voor de camera wisten zij haarfijn uit te leggen waarom zij niet voor de ANC-kanidaat Jacob Zuma –die het achteraf wel haalde- maar voor een kleine partij als Azapo stemden. Zuid-Afrika kan natuurlijk bogen op de voorbije Apartheidsstrijd en dat heeft het politiek bewustzijn bij de brede bevolking veel goed gedaan. Vergelijk dat maar ’s met een Vlaming (mezelf incluis) die niet zelden zonder kennis van zaken een bolletje rood kleurt.

Senegal

Toch waren die Azapo-stemmers dit jaar geen uitzondering in Afrika. In Senegal heeft een brede doorsnee van de bevolking dit jaar zijn denkwerk afgerond over een alternatief regeringsbeleid, nadat het een jaar lang vergaderd heeft in de zogenaamde “Assises nationales”.
 Maandenlang vergaderen met middenvelders die een ander beleid willen voor hun land!? De zittende president kon er niet om lachen en deed het initiatief af als een poging om hem omver te werpen. Onthouden wij vooral dat democratie in Afrika springlevend is, ook al haalden de bewijzen hiervan niet altijd het nieuws in 2009.