Onduidelijkheid over politieke hervormingen blijft

Volgens Khaled Batarfi, een politiek analist in Djedda, de tweede stad in het land, stelt dat er geen discussie bestaat over de vraag of de hervormingen moeten worden voortgezet, maar wel over de precieze aard ervan: wat is het doel van de hervormingen, op welke landen wil Saudi-Arabië zich oriënteren en hoe snel moet het allemaal gaan? Het is alsof we met z’n allen in een vliegtuig zitten. Niemand wil terugkeren en gewoon stoppen is al helemaal ondenkbaar, maar de eindbestemming ligt nog niet vast, en de passagiers willen meer zeggenschap over die beslissing. Kiezen we voor het Oosten of gaan we naar het Westen? Zetten we koers naar Washington of stoppen we in Europa?

De Saudische regering heeft in elk geval haar oor te luisteren gelegd. Met de instemming van koninklijke familie is er een nationale dialoog georganiseerd, een reeks bijeenkomsten die belangrijke maatschappelijke groepen als vrouwen, hervormingsgezinden, islamisten, werknemers en ondernemers de kans gaven in kaart te brengen welke veranderingen ze van hun bestuurders verwachten. Tijdens een vergadering met Saudische intellectuelen legde kroonprins Abdullah er in maart wel de nadruk op dat de hervormingen tegen een tempo zullen gebeuren dat de vrede en de stabiliteit van het land niet in gevaar brengt.

De Saudische regering heeft wel al beloofd dat er in oktober verkiezingen komen om de helft van de leden van alle lokale raden in het land nieuw te bezetten. Dat is een primeur voor Saudi-Arabië. Nu wordt het land nog op een feodale manier bestuurd. De shura, het hoogste representatieve orgaan, bestaat uit 120 mensen die door het vorstenhuis zijn aangeduid en alleen een adviserende functie hebben. In november kreeg de shura wel het recht nieuwe wetten voor te stellen zonder daarvoor eerst de toelating te vragen bij de koning. Volgens Adbullah zijn de lokale verkiezingen een eerste stap naar meer politieke participatie.

Veel Saudi’s geloven dat hun regering het echt meent met de hervormingen, maar er is wel ongeduld. We mogen ons geen hervormingen laten dicteren door het buitenland en we moeten ons eigen tempo kiezen, maar we moeten die snelheid ook durven evalueren, zegt Khaled Maeena, de hoofdredacteur van de Engelstalige krant Arab News en een uitgesproken hervormer. We moeten zorgen voor een aanvaardbaar en redelijk tempo. Volgens Maeena is de terughoudendheid van veel Saudi’s te verklaren vanuit de angst om overspoeld te worden door buitenlandse invloeden. Hij vindt die angst ongegrond - in historisch perspectief bekeken is de islam vooral sterker geworden door het contact met andere culturen.

Andere Saudi’s zijn er niet zo zeker van dat hun bestuurders wel veranderingen willen. Mohsen Awaji, een voormalig universiteitsdocent politieke wetenschappen die een tijdlang in de gevangenis zat op verdenking van islamistische en staatsondermijnende activiteiten, geeft toe dat er een begin is gemaakt met het hervormingsproces, maar stelt dat het vorstenhuis alles zal doen om vorderingen te verhinderen. Volgens Awaji zou de regering bijvoorbeeld al lang werk gemaakt hebben van de voorbereiding van de bevolking op de beloofde lokale verkiezingen als ze het echt meende met haar beloften rond democratisering.